Arama
Dante’nin akıl hocası olan Müslüman astronom: Fergani
Batı'da Alfraganus adı ile tanınan Fergani, Dünya'nın eksen eğikliğinin 23 derece 27 dakika olduğunu ilk kez ortaya atan bilim adamıdır. Bununla yetinmeyip gezegenlerin hacmini ve uzaklıklarını tespit edip, Kopernik'e kadar Batı astronomi tarihinde değişmez ölçüler olarak kabul edilen sayıları verdi. İşte Dante'nin akıl hocası olan Fergani'nin hayatı…
Fergani, Güneş'in kendine göre hareketli olduğunu tarihte ilk defa keşfeden alimdir. Kendi devrine kadar gök cisimlerinin hareketi biliniyordu. Ancak Dünya'nın eksen eğikliğinin 23 derece 27 dakika olduğunu ilk kez ortaya atan bilim adamı o oldu.
Fergani, Güneş tutulmasını önceden tespit eden bir yöntem buldu. Bu metod ile 842 senesinde bir tutulma olacağını önceden keşfetti.
Aynı şekilde XIII ve XIV. yüzyıllarda İtalyan astronomlarının temel kaynağı yine Fergānî'nin eserleridir. Örneğin, babası gibi şair olan ve İlahi Komedya'nın yazarı Jacopo di Dante Alighieri'nin ana kaynakları arasında Fergani vardır. Dante, II. Ceonvivio'daki (sürgünde yazdığı şiir kitabı) Batlamyus astronomisine ait görüşleri ve İlahi Komedya'sında yer alan evren görüşünü Fergânî'den almıştır.
Dante "Şölen" isimli eserinde hem Fergani'yi övmüş hem de bu dört ciltlik eserinde astronomiden söz etmiştir.
Cevâmiʿu ʿilmi'n-nücûm ve uṣûlü'l-ḥareḳâti's-semâviyye adlı kitap, Fergānî'yi İslâm dünyasından çok Batı dünyasında üne kavuşturdu. Eser, İslam astronomisindeki gelişmelerin özümsenmesi için zemin hazırlamış ve etkisi oldukça büyük olmuştur. Daha önce birçok Müslüman astronomun kitapları Latince'ye tercüme edildiği halde hiçbiri Batı astronomları üzerinde Cevâmiʿ kadar etkili olmamıştır. Bunun başlıca sebebi, şüphesiz eserin muhtevası gibi sistematiğinin ve üslûbunun da mükemmelliğidir.
Bu eserin yazma nüshaları Oxford, Paris, Kahire ve Amerika'da Pirinceton Üniversitesi kütüphanelerinde bulunmaktadır.
Fergānî'nin ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte Mikyâsü'n-Nîl'in yapımı 247 (861) yılında tamamlandığına göre bu tarihten sonra vefat etmiş olmalıdır. Onun astronomi, matematik, coğrafya ve mekanik sahasındaki çalışmaları bu ilim alanlarının gelişmesine önemli ölçüde yardımcı oldu.