Arama
Yüzyıllardır devam eden Çin zulmü
Doğu Türkistan halkı, yüzyıllardır Çin zulmü altında yaşam mücadelesi vermektedir. Bu zorlu çaba, Uygur Kağanlığının kurulduğu andan günümüze kadar devam etmektedir. Rus ve Çin devletleri, birbirlerine karşı üstünlüklerini göstermek amacıyla Türkistan'ın yakasına yapışan iki kanlı eldir. Kirli emellere sahip bu devletlerden kurtulmak için Yakup Han Bedevlet, Alihan Töre, Osman Batur, İsa Yusuf Alptekin gibi nice yiğitler vatanları uğruna kendileri siper etmiştir... Peki, Uygur Türklerine yapılan bu zulüm nasıl ve neden başladı?
1933-1944 yılları arası
🔸 Tüm bu olaylardan sonra Uygur Türkleri, gücünü toplayıp 12 Kasım 1933 yılında merkezi Kaşgar olan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'ni kurarlar. Bu durum iki ezeli düşman Sovyetler Birliği ile Çin'i birbirine yaklaştırır.
🔸 Sovyetler Birliği, bağımsızlığını ilan edip devlet kuran Uygurların, kendi himayesinde bulunan Türki cumhuriyetlere örnek olmasından korktuğu için Çin ile işbirliği yapmaya karar verir.
🔸 Çin'e yardım eden Sovyetler Birliği, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'nin kuruluşundan tam 6 ay sonra yıkılmasına neden olur.
🔸 Bölge her ne kadar Çin'in hâkimiyetinde gibi gözükse de aslında Sovyetlerin gözetiminde, kısacası Rus emperyalizmin izlerini taşımaktadır.
🔸 Zamanla bu durumdan şikâyetçi olan Çinliler, Rusları Doğu Türkistan'dan temizlemek ister. Ruslar ise yeraltı zenginliklerinden dolayı, Doğu Türkistan topraklarından vazgeçmek istemez.
🔸 II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Rusya iyice zayıflar. Ancak Doğu Türkistan topraklarındaki işgalinden vazgeçmez, Türk topluluklarının bağımsızlıklarını desteklediğini açıklar. Böylece Türkistan topraklarını elinde tutmaya çalışır.
🔸 Uygur Türkleri, bağımsızlıkları için mücadele etmeye devam ederler ve Doğu Türkistan Devleti Cumhurbaşkanı olarak Alihan Töre seçilir. Fakat o da Rusların ve Çinlilerin türlü oyunlarına maruz kalır ve saf dışı bırakılır.
🔸 Yönetim boş kalır, Töre'nin yerine cumhurbaşkanı olarak Ahmet Kasimi* getirilir. Eğitimini Sovyetler Birliği'nde aldığı için bir süre vatan hainliği ile suçlanır.
Alihan Töre
🔸 Alihan Töre Saguni, Batı Türkistan'da 1885 yılında dünyaya gelir. Ailesi Andican'ın asillerinden olup babası Şahkirhan Töre büyük bir âlimdir.
🔸 Eğitimli bir aileye sahip olan Töre, ilk eğitimini dedesi Muhammet Hoca'dan alır. 13 yaşına geldiğinde abisi Âlim Han ile Mekke'ye medrese eğitimi için gönderilir.
🔸 Burada 17 yaşına kadar İslami ilimler üzerine eğitimler alır. Daha sonra Buhara'ya geçerek ilim tahsiline devam eder. Kendini her anlamda geliştiren Alihan Töre, Türkistan siyasetini yakından takip eder.
🔸 Ruslar ve Çinlilerin, vatanına saldırması ve düşman işgaline karşı savunmasız olmalarını asla kabullenmemiş ve buna karşın pek çok mücadeleye katılmıştır.
🔸 Batı ve Doğu Türkistan'ı gezerek önemli bilgiler toplar. Bölge halkını teşkilatlandırır ve Batı Türkistan'da Ruslara karşı başlatılan direnişin lideri olur.
🔸 Gulca'da 12 Kasım 1944 tarihinde Sabit Damollam'ın 1933'te kurduğu devletin devamı olarak Doğu Türkistan Cumhuriyeti'ni kurmuş ve bu devletin reisicumhur seçilir.
🔸 Çin ve Rus hükumetine karşı Alihan Töre tarafsızlık politikası izler ve halkının bağımsızlığı için elinden geleni yapar.
🔸 Alihan Töre'nin net tavrı Rus hükumeti tarafından tehdit olarak algılanır. Kendisine haince bir plan kurulur.
🔸 Plana göre Alihan Töre, Rus yanlısı bir asker ile Rus Konsolosluğu'na davet edilir. Sonrasında burada gizlice tutuklayıp Özbekistan'a götürülür. Taşkent'te ev hapsine mahkum edilen Töre, 1976 yılında vefat eder.