Yüzyıllardır devam eden Çin zulmü

Uzun yıllardır asimilasyon ve yıldırma politikaları yürütülen, her türlü hak ihlaline maruz bırakılan Doğu Türkistan'da yaşanan zulüm, dünya gündeminden saklanıyor. Müslüman halk, toplama kamplarında işkence görüyor, inançları değiştirilmeye çalışılıyor. Üstelik bu, yeni bir durum da değil. Yüzyıllardır, tüm insanlığın gözü önünde devam ediyor. Soykırıma varan Çin zulmünün tarihçesini derledik. 🔸 Asya Hun İmparatorluğu MÖ 220'de Türk boyları bir araya gelerek Asya Hun İmparatorluğu'nu kurar. Komşusu olan Çin, Türkleri kendine tehdit görmeye başlar. Hunlar, Çinlilerden önce davranarak üzerlerine akın düzenler. Hun İmparatorluğu'nun lideri Mete Han, Çin'i kuşatarak vergiye bağlar. Çin, açıktan açığa Hunlar ile bir savaş başlatmasa da Türk boylarının arasına fitne ve iftira tohumlarını eker. Beyleri birbirlerine karşı kışkırtan Çin, sonunda emeline ulaşır ve Asya Hun İmparatorluğu yıkılır. Öfkenin beslediği zulüm! 🔸 Göktürk İmparatorluğu Asya Hun İmparatorluğunun yıkılması, bir yenilgi değildir. Türk boyları bu kez Göktürk bayrağı altında tekrar birlik olmuşlardır. Bu imparatorluk da taht kavgaları yüzünden Doğu Göktürkler ve Batı Göktürkler olarak ikiye bölünür. İkiye bölünmelerinden sonra, Çin'in saldırıları karşısında devlet iyice zayıflamış, beraberinde yenilgiyi de getirmiştir. O sırada Doğu Göktürk lideri İşpara Kağan, Çin'in sinsi planını fark eder ve imparatora şunları söyler: 'Size bağlı kalacak, haraç verecek, kıymetli atlar hediye edeceğim. Fakat dilimizi değiştiremem, uzun saçlarımızı kestiremem, halkıma Çin elbiseleri giydiremem. Adetlerinizi, kanunlarınızı almama imkân yoktur. Çünkü bu bakımdan bütün milletim hassasiyetle çarpan tek kalptir.' 🔸 II. Göktürk Devleti (Kutluk Devleti) 682 yılında Türkler, Kutluk Kağan önderliğinde tekrar Çin'e karşı bağımsızlıklarını ilan ederler ve II. Göktürk diğer adıyla Kutluk Devleti kurulmuş olur. Uygur Türkleri ise bu devlete tabii olur. Devlet en parlak dönemini, Bilge Kağan devrinde yaşar. Ancak Kağan çok zaman geçmeden Çinliler tarafından zehirlenerek öldürülür. Bilge Kağan, Çinlileri o kadar iyi tanımıştır ki, halkını düşmana karşı bilinçlendirmek için 'Orhun Abidelerini' miras olarak bırakır. 11 maddede Türk dilinin en eski metinleri: Orhun Kitabeleri 🔸 Bilge Kağan'ın, Çinlilere karşı halkını uyarışı: 'Sözlerimi sonuna kadar dinle, iyi işit! Bütün küçük kardeşlerim, yeğenlerim, oğullarım! Bütün soyum, milletim!... Doğuda gün doğusuna, batıda gün batısına, kuzeyde gece ortasına kadar olan yerler içinde yaşayan milletler hep bana bağlıdır. Bunca milleti, bunca ülkeyi düzene soktum. Oralarda artık kötülük yoktur, kargaşalık yoktur... Ey Türk milleti! Tatlı sözlere, yumuşak armağanlara kandınız ve birçoklarınız öldü. Yine yanılırsan ve güneydeki Çogay Ormanı'na, Tögültün Ovası'na gidip yerleşirsen, ey Türk milleti, öleceksin!' Uygur Kağanlığı 🔸 Bilge Kağan'ın ölümünden sonra zayıflayan II. Göktürk Devleti, Çin'in baskılarına daha fazla dayanamaz ve yıkılır. Bu sırada Türk boyları arasında ciddi bir iktidar mücadelesi yaşanır. 🔸 Günün sonunda mücadeleyi kazanan Dokuz Oğuz boyundan gelen Uygur Türkleri olur. Göktürklerin yıkılmasından sonra yerine Kutluk Bilge Kül Kağan önderliğinde Uygur Kağanlığı kurulur. 🔸 İki yıl liderliğini devam ettiren Kutluk Kağan ölür ve yerini Bayan Çor Kağan alır, bütün boyları kendine bağlar. Orta Asya'nın kadim şehri Türkistan'daki tarihi yerler Göçebe hayattan yerleşik yaşama geçiş 🔸 İlk Türk devletinden itibaren göçebe olarak yaşamlarını sürdüren halk, Uygur dönemiyle beraber yerleşik hayata geçer. Böylelikle bir ilke de imza atılmış olur. 🔸Ordu Balık adını verdikleri şehirler kurarlar. Yerleşik hayatla birlikte kendilerine özgün alfabe oluşturur ve Türkçe kitaplar yazarlar. 🔸Çinliler ise boş durmaz, türlü türlü entrikalar çevirir, Uygur Kağanlığı'nı yıkmak için her yolu dener. 🔸 Çin'in başında Tang Hanedanlığı vardır ve ülkedeki isyancılarla başı büyük derttedir. Savaşçılıklarıyla ünlenen Uygur Devleti'nden yardım ister. 🔸 Bayan Çor Kağan, ne olursa olsun yardımını esirgemez. Yapılan yardım sayesinde ülkedeki karışıklık giderilir. Bunun karşılığında Uygurlara Çin'in kuzeyi ve ganimetler verilir. 🔸 751 yılında Talas Savaşı gerçekleşir. Sonrasında Uygur Kağanlı ile Çin'in arası açılır. 759'da Bayan Çor'un vefat etmesi üzerine aradaki tansiyon iyice yükselir. Tarihlerle sıra dışı 50 ilginç bilgi Türkistan'ın ikiye ayrılması 🔸 Sonraki süreç, Uygurların yükselişi ve kabul ettikleri Mani inancı yüzünden savaşçı kimliklerini kaybetmeleriyle devam eder. Git gide zayıflayan Uygur Kağanlığı 840 yılında yıkılır. 🔸 Dağılan Türk boyları ikiye ayrılır, bir kısmı Kansu'da *Sarı Uygur Devleti'ni kurar. Bir kısmı da Doğu Türkistan'da Turfan ve Kaşgar şehirlerine göç eder, burada farklı devletler kurarlar. *Sarı Uygurlar 🔸 Doğu Türkistan'daki Türk boyları, Cengiz Han'ın saldırılarına maruz kalır. Komşusu, Çağatay Hanı Tarmaşirin'in 1326 yılında İslam'ı kabul etmesi üzerine, Uygurlar da Müslüman olur. 🔸 Ülkede yine iç karışıklıklar hâkimdir. Herkes devletin başına geçip iktidarı eline almak ister. Fakat Çin bu karışıklığı bir fırsata çevirecektir. Bilime yön veren Müslüman alimler 1759 işgali 🔸 Tarih boyunca merkez konumda olan Doğu Türkistan'ın barış ve refah ortamı, 1759 yılında Çin Mançu İmparatorluğu'nun bölgeyi işgal etmesiyle bozulur. Günümüze kadar ise Çin'in kanlı politikası aralıksız devam eder. 🔸 1759 işgalinden sonra direniş ve başkaldırışlar yaşanır. Bu süreç 1759'dan 1865' kadar devam etmiş ve tam 42 isyan hareketi gerçekleşmiştir. 🔸 1865 yılında Yakup Beg adında bir asker, Çin'in baskılarından kurtulmak isteyenler ile birlikte tüm zorluklara rağmen Kaşgar Hanlığı'nı (Kaşgariye) kurarlar. 🔸 Sultan Abdülaziz'e biat ettiğini açıklayan Yakup Bey, Osmanlı Devleti'ne elçi gönderir ve Kaşgar Hanlığı'nın Osmanlı'nın bir parçası olarak kabul edilmesini ister. 🔸 İmparatorluk bu talebi kabul eder ve Sultan Abdülaziz'in emriyle Doğu Türkistan'a Albay Kazım Bey komutasında 5 muvazzaf ve 3 emekli subaydan oluşan bir askeri eğitim grubunu, 1200 piyade tüfeği, 6 sahra topu ve cephane yapımında kullanılan barut malzemelerini Hindistan üzerinden Doğu Türkistan'a gönderir. 🔸 Tüm bunlardan sonra Kaşgar Hanlığı, Osmanlı himayesi altına girer. Sultan Abdülaziz adına hutbeler okutulur, para bastırılır. Doğu Türkistan semalarında Osmanlı sancağı dalgalanır. 🔸 Yakup Beg, Abdülaziz'den sonra II. Abdülhamid'den yardım alır. Böylece Kaşgar Hanlığı da ilk kez bir devlet tarafından tanınmış olur. Tarihin en acımasız olayı: Moğolların Bağdat'taki katliamı Kaşgar Hanlığı'nın lideri: Yakup Beg 🔸 Yakup Han Bedevlet, Taşkent yakınlarındaki Pişkent'te doğar. Hokand Askeriyyesi'ne girmeyi başaran Yakup Han, kısa zamanda kabiliyetini göstererek 1845 yılında Hokand Hanı Hüdayar Han'ın dış ilişkiler memuru olur. 🔸 Yakup Beg'e, Ak Mescit'in Kızıl Ordu komutası verilir. 1853 yılında Rusya'nın 26 gün süren kuşatmasına karşı koyarak direnişin sembol isimlerinden biri olur. 🔸 Zamanla kendini ispatlayan Yakup Bey'in namı her yere ulaşır, yardıma muhtaçlara destek veren bir komutan haline gelir. Diplomatik ilişkilerde çok iyi bir devlet adamı olur. Osmanlı ile önemli bağlantılar kurar. 🔸 1876-1877 yılları arasında Çin, Yakup Beg üzerine hücuma geçer. Yaşanan çarpışmalardan sonra Yakup Bey, ordusu ile geri çekilmek zorunda kalır. 🔸 Ordunun zayıflamasını fırsat bilen Çinliler, 1877 yılında Turfan'ı ele geçirir. Aynı senenin 29 mayısında ise Uyguların lideri zehirlenerek şehit edilir. Suikastın ardından Çin istilası tamamen Doğu Türkistan'ı sarar ve aralıksız günümüze kadar devam eder. 🔸 Yakup Bey'in ölümünden sonra oğullarının arasında gerçekleşen taht kavgaları Doğu Türkistan İslam Devleti'nin yıkılmasına sebep olur. Orta Asya'nın kalbi: Buhara 1878 işgali 🔸 93 Harbi'nde gücünü kaybeden Osmanlı, Kaşgar'daki nüfusunu kaybeder. Bunu fırsat bilen Çin, 1878'de bölgeyi işgal eder. 🔸 Bu işgalin ardından Rusya ve Çin, Moskova'da İli Antlaşması imzalar. Antlaşmaya göre Uygur halkının yaşadığı toprakları kendi arasında bölüşür, bölgeye de 'yeni toprak' anlamına gelen 'Şincan' adını verirler. 🔸 Birçok bilim insanın yetiştiği bu güzide toprağın adının değişmesi Çin emperyalizminin en somut örneğidir. 1911 Mançu İmparatorluğu'nun yıkılışı 🔸 1911 yılında Mançu İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla Şincan bölgesi, Mançu beylerinin hâkimiyeti altına girer. 🔸 Bu dönemde de türlü türlü baskı ve zulüm yaşayan Uygur halkı bilinçli olarak aç bırakılır, eğitim hakları ellerinden alınır ve özgürlüklerine adeta kelepçe vurulur. 🔸 1911-1928 yılları arasında Doğu Türkistan'ı Çinli bir vali yönetir. Baskıların giderek şiddetlenmeye başladığı dönemlerde Ürümçi'de tek bir telgraf vardır. 🔸 Telgrafın bir şekilde kilitlenmesi sağlanarak halkın Doğu Türkistan'da yaşadığı eziyetler, hiçbir şekilde ülke dışında duyulmaz. Bozkırın kalemi Cengiz Aytmatov'dan alıntılar 1933-1944 yılları arası 🔸 Tüm bu olaylardan sonra Uygur Türkleri, gücünü toplayıp 12 Kasım 1933 yılında merkezi Kaşgar olan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'ni kurarlar. Bu durum iki ezeli düşman Sovyetler Birliği ile Çin'i birbirine yaklaştırır. 🔸 Sovyetler Birliği, bağımsızlığını ilan edip devlet kuran Uygurların, kendi himayesinde bulunan Türki cumhuriyetlere örnek olmasından korktuğu için Çin ile işbirliği yapmaya karar verir. 🔸 Çin'e yardım eden Sovyetler Birliği, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'nin kuruluşundan tam 6 ay sonra yıkılmasına neden olur. 🔸 Bölge her ne kadar Çin'in hâkimiyetinde gibi gözükse de aslında Sovyetlerin gözetiminde, kısacası Rus emperyalizmin izlerini taşımaktadır. 🔸 Zamanla bu durumdan şikâyetçi olan Çinliler, Rusları Doğu Türkistan'dan temizlemek ister. Ruslar ise yeraltı zenginliklerinden dolayı, Doğu Türkistan topraklarından vazgeçmek istemez. 🔸 II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Rusya iyice zayıflar. Ancak Doğu Türkistan topraklarındaki işgalinden vazgeçmez, Türk topluluklarının bağımsızlıklarını desteklediğini açıklar. Böylece Türkistan topraklarını elinde tutmaya çalışır. 12 Uygur makamı 🔸 Uygur Türkleri, bağımsızlıkları için mücadele etmeye devam ederler ve Doğu Türkistan Devleti Cumhurbaşkanı olarak Alihan Töre seçilir. Fakat o da Rusların ve Çinlilerin türlü oyunlarına maruz kalır ve saf dışı bırakılır. 🔸 Yönetim boş kalır, Töre'nin yerine cumhurbaşkanı olarak Ahmet Kasimi* getirilir. Eğitimini Sovyetler Birliği'nde aldığı için bir süre vatan hainliği ile suçlanır. Alihan Töre 🔸 Alihan Töre Saguni, Batı Türkistan'da 1885 yılında dünyaya gelir. Ailesi Andican'ın asillerinden olup babası Şahkirhan Töre büyük bir âlimdir. 🔸 Eğitimli bir aileye sahip olan Töre, ilk eğitimini dedesi Muhammet Hoca'dan alır. 13 yaşına geldiğinde abisi Âlim Han ile Mekke'ye medrese eğitimi için gönderilir. 🔸 Burada 17 yaşına kadar İslami ilimler üzerine eğitimler alır. Daha sonra Buhara'ya geçerek ilim tahsiline devam eder. Kendini her anlamda geliştiren Alihan Töre, Türkistan siyasetini yakından takip eder. 🔸 Ruslar ve Çinlilerin, vatanına saldırması ve düşman işgaline karşı savunmasız olmalarını asla kabullenmemiş ve buna karşın pek çok mücadeleye katılmıştır. Türkistan başlıkları 🔸 Batı ve Doğu Türkistan'ı gezerek önemli bilgiler toplar. Bölge halkını teşkilatlandırır ve Batı Türkistan'da Ruslara karşı başlatılan direnişin lideri olur. 🔸 Gulca'da 12 Kasım 1944 tarihinde Sabit Damollam'ın 1933'te kurduğu devletin devamı olarak Doğu Türkistan Cumhuriyeti'ni kurmuş ve bu devletin reisicumhur seçilir. 🔸 Çin ve Rus hükumetine karşı Alihan Töre tarafsızlık politikası izler ve halkının bağımsızlığı için elinden geleni yapar. 🔸 Alihan Töre'nin net tavrı Rus hükumeti tarafından tehdit olarak algılanır. Kendisine haince bir plan kurulur. 🔸 Plana göre Alihan Töre, Rus yanlısı bir asker ile Rus Konsolosluğu'na davet edilir. Sonrasında burada gizlice tutuklayıp Özbekistan'a götürülür. Taşkent'te ev hapsine mahkum edilen Töre, 1976 yılında vefat eder. 1949 ve sonrası 🔸 Doğu Türkistan Cumhuriyeti, 5 yıl bağımsızlık mücadelesi verir. Bu sırada Çin'de yönetim değişir, Mao Zedung başa geçer. Artık aynı görüşe sahip olan iki devlet vardır; Sovyetler Birliği ve Çin. 🔸 Pekin'de bir dayanışma konferansı düzenlenir. Mao, Doğu Türkistan yöneticilerini de davet eder. Kirli plan işte burada devreye girer. Konferanstan sonra Doğu Türkistan'ın kurucu üyeleri, Pekin'den uçağa biner. 🔸 Uçakta bulunan Ahmet Can Kasimi, Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin önderleri başlarına geleceklerden habersizdir. Uçak, Baykal Gölü'ne düşer. Aslında bu olay kaza süsü verilerek gerçekleştirilmiştir bir infazdır. Rusya Türk dünyasını niçin ayrıştırdı? 🔸 25 Eylül 1949 yılında Çin, Sovyetlerin yardımıyla Doğu Türkistan resmen işgal eder. Uygur halkı, kanının son damlasına kadar savaşır. Fakat Çin, destek olarak yanına Rus birliklerini almıştır. Halkın direnmesi çok daha güç olur. Osman Batur gibi nice yiğitler, vatanları için gözlerini kırpmadan kendilerini feda ederler. 🔸 1955 yılında ise Çin, Şincan adı verdiği Uygur topraklarını özerk bölge ilan eder. 🔸 Doğu Türkistan'daki kadınları, zorla Çin'deki fabrikalara işçi olarak götürür. Gerekçeleri hazırdır, sizleri zengin edeceğiz! 🔸 Dönmek isteyen kadınlara kati surette izin verilmez ve karın tokluğuna köle olarak çalıştırılırlar. Hatta maalesef istismara maruz kalırlar. 🔸 2000'lere yaklaştıkça yapılan eziyet ve zulümler günden güne artmaktadır. Dünya devletleri üç maymunu oynayarak bir film izliyormuş gibi yaşanan olaylara ses çıkarmak bir yana dursun, destek bile verirler... Bu içerikte Hidayet Oğuzhan'ın kaleme aldığı Doğu Türkistan 'Esaret ve zulmün gerçek yüzü' kitabından yararlanılmıştır. Türkistan'ın gözbebeği camiler

Yüzyıllardır devam eden Çin zulmü

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

İzimler ve çözümler

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

Bir sualim var sana ey dervişler ecesi

Osmanlı’da kadın öğretmen yetiştiren kurum: Darülmuallimat

Öğretmenler gününe özel 7 film

Arama

Yüzyıllardır devam eden Çin zulmü