Arama
Dört fıkıh mezhebiyle eğitim veren ilk İslam üniversitesi: Müstansıriyye
İslam medeniyetinde ilim ve eğitim oldukça önemliydi. Nitekim ilk vahiy "oku" emri ile inmiş, Peygamber Efendimiz, "İlim Çin'de de olsa ona talip olun. Çünkü ilim her Müslümana farzdır." buyurmuştur. Gösterilen bu önemin yansımalarından biri Müstansıriyye Medresesi idi. Dört fıkıh mezhebinin öğretim konularının yanı sıra, tıbbın ve pozitif bilimler öğretiminin de müfredatta olduğu ilk üniversite olan Müstansıriyye'nin 80 bin kitaplık kütüphanesi nasıl yok edildi?
📚 Müstansıriyye, 1227 yılında son Abbasi halifesi el-Mustansır billah tarafından Bağdat'ta yaptırıldı. Dicle'nin sol kıyısına inşa edilen bina, 1232 yılında tamamlandı ve 4 büyük kompleksi içeriyordu.
◾ Medrese dört eyvanlı, iki katlı, açık avluluydu. Müstansıriyye, Bağdat'taki Nizamiye Medresesi'nin bir yansımasıydı.
◾ Prof. Dr. Fuat Sezgin dört fıkıh ekolünün öğretim konularının yanı sıra, tıbbın ve matematiksel bilimler öğretiminin de eşlik ettiği en eski Arap-İslam üniversitesi olduğunu belirtir.
◾ Dört mezhebin yanında pozitif bilimler alanlarında yüksek öğretim verilmesinden dolayı üniversite özelliği gösteren ilk kurumdur.
◾ Bu tarihten önce iki mezhebin fıkıh eğitiminin verildiği medreseler bulunsa da dört mezhebin bir arada eğitim verdiği medrese bulunmazdı.
📌 İslam mimarisinin en güzel örneklerinden birini yansıtan bu medrese dört mezhebin her biri için bölümleri bulunurdu. Alt katta kıbleye göre mescidin sağındaki bölüm Şafilere, solundaki bölüm Hanefilere ayrıldı.
◾ Taç kapının sağındaki bölüm Hanbelîlere, soldaki bölüm ise Mâlikî mezhebi mensuplarına ayrıldı. Bu Hanefîlere ayrılan bölümün karşısına düşüyordu. Medresenin açılışına devletin ileri gelenleri katılmış ve burada eğitim veren hocalara hilatler giydirildi.
◾ Medresenin her katında otuz küçük oda bulunurdu. Ayrıca yüksek tavanlı on iki oda vardı. Her katta otuz dokuz küçük oda, ayrıca orta büyüklükte birkaç oda ile çeşitli ölçülerde çapraz tonozlu çatısında ışık ve hava için penceresi olan yüksek tavanlı on iki büyük oda bulunmaktaydı.
◾ Medresede özel bir bina fıkhın yanında tıp, farmakoloji ve doğa bilimleri eğitimine ayrıldı. Bu yapıya bir hastane, merkezi bir yemekhane, hamamlar ve mahzenler eklendi.
◾ Müstansıriyye Medresesi'nde tıp eğitimi verilir, hastalar tedavi edilir ve çeşitli ilaçlar yapılırdı. Darültıp denilen akademik alanda on tıp talebesi bulunurdu.
◾ Bu tarz akademiler, Avrupa'da Doğulu ve Batılı bilim adamlarının seyahatleri neticesinde tanındı ve örnek alındı. Bu tesire Mustansıriye'den otuz yıl sonra açılan Paris Üniversitesi örnek verilebilir.
◾ Burada öğrenciler milliyetlerine göre; natio gallicorum, natio picardorum, natio normanorum, natio anglicorum diye dörde ayrılmıştı.