Arama
Dört fıkıh mezhebiyle eğitim veren ilk İslam üniversitesi: Müstansıriyye
İslam medeniyetinde ilim ve eğitim oldukça önemliydi. Nitekim ilk vahiy "oku" emri ile inmiş, Peygamber Efendimiz, "İlim Çin'de de olsa ona talip olun. Çünkü ilim her Müslümana farzdır." buyurmuştur. Gösterilen bu önemin yansımalarından biri Müstansıriyye Medresesi idi. Dört fıkıh mezhebinin öğretim konularının yanı sıra, tıbbın ve pozitif bilimler öğretiminin de müfredatta olduğu ilk üniversite olan Müstansıriyye'nin 80 bin kitaplık kütüphanesi nasıl yok edildi?
◾ Hocaları ve diğer çalışanlarla beraber 400 kişilik kadrosu bulunan medresenin ihtiyaçları, halife tarafından kurulan vakıf ile karşılanıyordu. Medresenin müderrislerine verilen maaşın yanında talebelerine ayda bir dinar verilirdi.
◾ Dört mezhebe ait bölümlerin her birinde bir müderris, dört muîd ve altmış iki fıkıh öğrencisi (fakih) mevcuttu. Müderrislere 12, talebelere ise 1 dinar verilirdi.
◾ Eğitimi müderris olmayınca yardımcısı, naibler verirdi. Her hocanın 4 naib isimli yardımcısı bulunur ve aylık 3 dinar alırlardı. İbn Batuta Seyahatnamesinde muidlerin ahşaptan küçük bir kubbe altında üzerinde yaygılar bulunan kürsüde ders veren müderrisin iki yanında oturduğunu ve hocanın dersi anlatmasından sonra dersleri talebelerle tartıştığını anlatırdı.
◾ İbn Fadlan, Muhyüddin Abdullah Vâsıti Âkûli medresenin müderrisleri arasındaydı.
◾ Vakfiyeye göre Dârülkur'ân da otuz yetim çocuğa Kur'an dersi veren bir şeyhülkırâat dârülhadiste on öğrenciye cumartesi, pazartesi ve Perşembe hadis dersi veren şeyhü'l-hadîs bulunurdu.
◾ Müstansıriyye Külliyesi'nde dârülhadis, dârülkur'ân, dârüttıb ve kütüphane bulunuyordu. Dârülkur'ânda küçük yaştaki öğrenciler ders görür, sesli kıraat yapardı.
📚 Medresenin en önemli alanlarından biri kütüphanesiydi. Moğolların istilasından önce çok büyük ve değerliydi. Prof. Dr. Fuat Sezgin'in belirttiğine göre halife medreseyi her gün ziyaret eder, özel bir alandan dersleri ve âlimlerin tartışmalarını dinlerdi. Abbasi halifesi bazı dönemler burada devlet konukları için resmi törenler düzenliyordu.
◾ 1258 yılında Moğol istilasıyla büyük çapta hasar görse de ayakta kalmayı başardı. Medrese, on yıl sonra tekrar kullanıldı.
📚 Müstansıriyye Medresesi'nin nadir kitapları barındıran kütüphanesi vardı. Kitapları kopyalamak için kağıt, kalem, aydınlatma için zeytinyağı tahsis edilirdi.
◾ Halife Mustansır Billah'ın Bağdat'ta 1234 yılında kurduğu Müstansıriyye Kütüphanesine, 160 deve ile taşınan 80.000 cilt kitap bağışladı. Bu kütüphanede 10 dinar aylıkla hazinü'l-kütüb, 3 dinar maaş alan ve buranın denetiminden sorumlu olan müşrif ve 1 dinar maaş alan bir münavil çalışırdı.