Arama
Dört fıkıh mezhebiyle eğitim veren ilk İslam üniversitesi: Müstansıriyye
İslam medeniyetinde ilim ve eğitim oldukça önemliydi. Nitekim ilk vahiy "oku" emri ile inmiş, Peygamber Efendimiz, "İlim Çin'de de olsa ona talip olun. Çünkü ilim her Müslümana farzdır." buyurmuştur. Gösterilen bu önemin yansımalarından biri Müstansıriyye Medresesi idi. Dört fıkıh mezhebinin öğretim konularının yanı sıra, tıbbın ve pozitif bilimler öğretiminin de müfredatta olduğu ilk üniversite olan Müstansıriyye'nin 80 bin kitaplık kütüphanesi nasıl yok edildi?
◾ Vakfiyeye göre Dârülkur'ân da otuz yetim çocuğa Kur'an dersi veren bir şeyhülkırâat dârülhadiste on öğrenciye cumartesi, pazartesi ve Perşembe hadis dersi veren şeyhü'l-hadîs bulunurdu.
◾ Müstansıriyye Külliyesi'nde dârülhadis, dârülkur'ân, dârüttıb ve kütüphane bulunuyordu. Dârülkur'ânda küçük yaştaki öğrenciler ders görür, sesli kıraat yapardı.
📚 Medresenin en önemli alanlarından biri kütüphanesiydi. Moğolların istilasından önce çok büyük ve değerliydi. Prof. Dr. Fuat Sezgin'in belirttiğine göre halife medreseyi her gün ziyaret eder, özel bir alandan dersleri ve âlimlerin tartışmalarını dinlerdi. Abbasi halifesi bazı dönemler burada devlet konukları için resmi törenler düzenliyordu.
◾ 1258 yılında Moğol istilasıyla büyük çapta hasar görse de ayakta kalmayı başardı. Medrese, on yıl sonra tekrar kullanıldı.
📚 Müstansıriyye Medresesi'nin nadir kitapları barındıran kütüphanesi vardı. Kitapları kopyalamak için kağıt, kalem, aydınlatma için zeytinyağı tahsis edilirdi.
◾ Halife Mustansır Billah'ın Bağdat'ta 1234 yılında kurduğu Müstansıriyye Kütüphanesine, 160 deve ile taşınan 80.000 cilt kitap bağışladı. Bu kütüphanede 10 dinar aylıkla hazinü'l-kütüb, 3 dinar maaş alan ve buranın denetiminden sorumlu olan müşrif ve 1 dinar maaş alan bir münavil çalışırdı.
◾ Seksen bin ciltten fazla kitap bulunan kütüphane Moğollar tarafından yakılıp yıkıldı. İbnü'l-Fuvatî, kütüphanenin dünyada eşi görülmemiş derecede zengin bir koleksiyona sahip olduğunu söyler.
◾ Bu kütüphanede görev yapan kişilerin çoğu dönemin önemli âlimleriydi.
◾ Tarihçiler, Moğol istilasının İslam dünyasındaki ilmi ve kültürel gelişmeyi sona erdirdiği ve Müslümanların kendi kabuklarına çekilmelerine neden olduğunu söyler.
◾ Üniversite, son yüzyıllarda oldukça ihmal edilse de 1945 ve 1962 yılları arasındaki restorasyon edildi. Yapı, İslam Kültür ve Sanatı Müzesi olarak kullanılıyor.
Kaynak: Fuat Sezgin- İslam'da Bilim ve Teknik, Bilim Tarihinde Ezberbozan: Prof. Dr. Fuat Sezgin'le
Birlikte- Öğr. Gör. Adem Özkan, Müstansıriyye Medresesi'nde Eğitim Öğretim Faaliyetleri- Ahmet Beken