Arama
Dünya tarihine yön veren Endülüs alimlerinin buluşları
Yaklaşık 700 yıl süre varlığını devam ettiren Endülüs, yetiştirdiği âlimlerle ilim konusunda öncü oldu. Avrupa'da cerrahlığı sadece berberlerin ve kasapların yapabildiği bir dönemde Müslüman alimler, yeni cerrahi aletleri bulup günümüzde dahi kullanılabilecek bilimsel yeniliklere imza atmıştı.
Endülüslü âlim Muradi'nin hayatı hakkında günümüze ulaşan bir kitabından başka bilgi bulunmuyor. Fikirlerin neticesindeki sırlar kitabı anlamında gelen kitabının (Kitâbu'l-Esrâr fî Netâyici'l-Efkâr) nüshası Floransa'daki bir kütüphanede yer alır.
Bu eserde kale saatleri ve daha pek çok farklı türden saat ile eğlenceli alet hakkında bilgiler yer alır. Astronom Zerkâlî ile aynı dönemde yaşayan Muradi onunla beraber evrensel usturlabı tasarladı. Murâdî'nin bu eseri 2008 yılında bir İtalyan şirketi tarafından İngilizce tercümesi ve içindeki aletlerin çalışır haldeki üç boyutlu görüntüleriyle beraber yayımlanmıştı.
Bu eser, Endülüs'te mekanik mühendisliği konusunda yazılmış tek eserdi. Cezeri'den önce yaşayan Muradi, onun söz konusu bu eseri gördüğü hakkında bir bilgi bulunmaz.
Muradi'nin bu eserinde çizimleri bulunan mekanik aletler, Doğu'nun mekanik mühendisliğinden tamamen bağımsızdı. Kitaptaki sistemler Endülüs'te sonra da Avrupa'da kullanıldı.
Muradi kitabında çok yüksek dönme kuvvetinin iletilmesi için hem parçalı hem de dış çemberli dişliler kullandı. Bu tür parçalı dişliler, Cezerî'nin su çıkarma makinelerinde da görülse de Avrupa'da bunlara 14. yüzyılın ortalarına kadar rastlanmaz.
Cezerî'nin makineleri ile ilgili haberimize ulaşmak için tıklayın.
Eserde çizimleri yapılan mekanik aletlerden, bu eserin Doğu mekanik mühendisliğinden tamamen bağımsız olduğu anlaşılmaktadır. Kitaptaki mekanik sistemler, sonraları hem Endülüs'te, hem de Avrupa'da kopyalanıp kullanılmıştır.
Eserde çok yüksek dönme kuvvetinin iletilmesi için hem parçalı, hem de dış çemberli dişliler kullanılmıştır. Bu tür parçalı dişliler Cezerî'nin su çıkarma makinelerinde da görülür, ancak Avrupa'da bunlara 14. yüzyılın ortalarına kadar rastlanmaz.
Muradi bu eserinde denge için cıvayı kullandı. İslam medeniyetinde yapılan diğer mekanik aletlerde de cıva denge unsuru olarak kullandı. Eserde dört adet mekanik oyuncak, 18 adet su ile çalışan saat, dört adet savaş makinesi, iki adet suyun kaldırma gücüyle çalışan alet, bir adet güneş saati ile dört adet ek bulunur.
950 yılında Endülüs'te Mecrit olarak bilinen Madrid şehrinde doğduğu için Mecrîtî diye anılır. Erken yaşta Kurtuba'ya yerleşen Endülüslü âlim, eğitimini tamamladıktan sonra buraya yerleşti, 1007 yılında vefat etti. Sarayda astronominin en üst seviyedeki sorumlusu olan Mecrîtî, Kurtuba'da 979'da astronomik gözlemler yaptı ve bunlar arasında Aslan takımyıldızının en parlak yıldızı olan Regulus'u gözlemlediğini kaydetmişti. II. Hakem ve Halifeler döneminde en parlak zamanını yaşadı.
Matematik ve astronomide zamanının en iyi âlim olan Mecrîtî, 'Endülüs'ün Öklid'i' olarak tanındı.
Ticarî aritmetik ve astronomi üzerine bir okul kuran Endülüslü âlim, aynı zamanda organize bilimsel araştırmaların temelini attı. Talebeleriyle birlikte Harizmî'nin astronomi cetveli üzerinde çalışarak bu cetveli Kurtuba meridyenine ve ay takvimine göre tekrar düzenledi. Harizmî'nin eserine de önemli ilavelerde bulundu.
10. yüzyılda Şanlıurfa'da doğan astrolog Battânî'nin astronomi cetveli üzerinde de çalıştı ve bu esere ilavelerde bulundu. Battânî'nin bu eseri onun sayesinde Avrupa'da tanındı.