Arama
Dünyada ilk robotu yapan Müslüman: El Cezeri
Sibernetik alanının en büyük dâhisi olarak kabul edilen, fizikçi, robot ve matriks ustası El Cezerî, yaptığı çalışmalarla Sanayi Devrimi'ne zemin hazırladı; zamanın harikası lakaplı âlim, halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca buluşa imza attı. Anadolu'nun büyük mucitleri arasında yer alan El Cezeri'nin tasarladığı eserler günümüzde, "Cezeri'nin Olağanüstü Makineleri" isimli sergide, 800 yıl aradan sonra bir araya getirildi.
Cezeri'nin yaptığı fıskiyeler, Benu Musa araçlarını prensip noktasında benzer olsa da teknik açıdan üstün olduğu kabul edilmektedir. Bu üstünlüğü Cezeri‟nin Benu Musa fıskiyelerini yapıp hatalarını tespit etmesinden anlaşılır. Denge prensibine dayalı altı adet Cezeri fıskiyeleri bulunmaktadır. Türkiye'nin güneyinde bulunan ve mühendislik dehası olan El Cezeri, yaptığı araçlar arasında en ünlü olanı fil su saatidir.
Sergide, mekaniğin hikâyesi tarih ve toplumdan bağımsız olarak düşünülmemiş. Bu sebeple çalışan aletlere ek olarak bazı tarihi, mimari ve kültürel unsurların replika ve maketleri, misafirlerin ilgisine sunuldu. Hama bölgesinde yer alan su çarkları, Selçuklu ve Artuklu rölyefleri, balmumu heykeller, Cezeri'nin renkli dünyasını gösteren karakterleri gibi birçok replika, serginin hikâyesini tamamladı.
El-Cezerî'nin otomatlar kitabı, oldukça önemlidir. El-Cezerî, çalışmalarının ileride kendisinden sonra gelenler tarafından önemsenmeme ihtimaline binaen kitabının önsözünde şöyle demiştir:
"Bu işe öyle meşakkatlerle koyuldum ki yolum uzadı, emeklerimin rüzgârın savurduğu şeyler gibi heba olmasından, çalışmalarımın gündüzün geceyi silmesi gibi silinmesinden korkarım".
Sergide, Cezeri öncesine de değinildi. Eski çağ tekniği, Antik Yunan, Antik Çin, Erken İslam ve Antik Mısır dönemi mekaniğinin tarihine yer verildi. Misafirler, insanoğlunun en büyük vasıflarından birisi olan alet yapabilme kabiliyetini sergi içerisinde deneyimleyebilme ve Cezeri'nin etkilendiği kendinden önceki bilim adamlarının rekonstrüksiyonlarını yakından görebilme fırsatına sahip.
Sınnat el-Hıyel adlı eserinde Cezeri, hava ve boşluğa dayalı içine doldurulan sıvıları istenildiği biçimde akışı sağlayan altı ibriğin yapımından bahseder; Hükümdarın abdest alması için otomatik olarak su akıtan, büyük pirinç ibrik pirinçten yapılmış ibrik hükümdarın yanına bırakılır, ördeğin gagasından akan su ile abdest alınır. Boşalan ibrik geri götürülür, su ile doldurulduktan sonra gerektiği durumda tekrar getirilir.