Arama
Eski medeniyetlerin kullandığı sikkelerdeki simgeler
Günümüzde kullandığımız madeni paralar geçmişte sikke olarak adlandırıldı. İlk kez Anadolu'da M.Ö. 7 yüzyılda Lidyalılar tarafından icat edilen sikke, dönemiyle ilgili pek çok bilgi taşıyan değerli arkeolojik buluntulardı. Sikkeler sayesinde devletlerin hangi coğrafyalarda hakimiyet kurduğuna, zenginliğine, inançlarına ve hükümdarlarına dair bilgi sahibi olmak mümkündü. Bilhassa eski medeniyetlerin kullandığı tasvir içerikli sikkeler birtakım simgeler de taşıyordu. Peki, Anadolu Selçuklu sikkesinde yer alan aslan neyi simgeliyordu?
Diyarbekir ve Mardin çevresinde 1102-1409 tarihleri arasında hüküm süren bir Türkmen hânedanlığıydı.
📌Yapılardaki taş süslemeler ve figürlü plastik yanında Artuklu sikkelerinde de özellikle kartallı armalar ve insan figürleri görülmekteydi.
📌Genellikle Oğuzlar'ın Kayı boyu damgasını kullanmış olan Artuklular, bu soyut sembolün yanında figürlü kabartmaları da kullanmışlardı.
📌Artuklu tasvir sanatında, Diyarbakır Sarayı'nda yazılmış ve resimlenmiş olan Cezerî'nin ünlü "Otomatlar" kitabı Kitâb fî maʿrifeti'l-hiyeli'l-hendesiyye de minyatür tekniğinde yapılmış bol sayıdaki krokileriyle önemli bir yer tutmaktadır
Artuklu sikkeleri neyi simgeliyordu?
📌Resimdeki, Nâsırüddin Artuk Arslan adına 599'da basılmış bakır sikkeydi.
📌Artuklu sikkelerinde de Bizans etkileri mevcuttu.
📌Sikkelerde karşımıza mitolojik kahraman portreleri, Asya ve Mezopotamya'nın inançlarından kayaklanan figürler çıkıyordu. Artukluların sikkelerinde genellikle Sikkeler üzerinde gördüğümüz yazı, tamga gibi resmi otoriteyi çağrıştıran simgeler bulunmaktaydı. Resimde mitolojk kahramanları çağrıştıran hayvanlar vardı.
Anadolu'nun batısında Gediz ve Menderes ırmakları arasında kalan bölgeye Antik çağda Lidya, bu topraklarda yaşayanlara da Lidyalılar deniliyordu.
📌İlk para Lidya Kralı Kroisos (Krezüs) zamanında elektron denilen altın ve gümüş karışımı madenden, bakla şeklinde basıldı.
Lidya sikkeleri neyi simgeliyordu?
📌Resimdeki Lidya Kralı Kroisos dönemine ait ilk altın sikke örneklerinden biridir. Sikkelerin ön yüzlerinde sırt sıra vermiş boğa ve aslan figürleri bulunmaktadır.
📌Sikkedeki aslan Lidya Krallığı'nı boğa ise komşu Phrygia Krallığı'nı temsil ediyordu. Aslanın Lydia Krallığının arması olduğuna ilişkin kanıtlar güçlüdür.
Eyyubiler Ortadoğu, Mısır, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika'da hüküm süren güçlü bir Türk devletiydi.
📌Eyyûbîler'de sikke basım hakkı esasen devletin başındaki sultana aitti. Bununla beraber bazı şartlarda emirler de sikke çıkarabiliyordu.
📌Ancak altın sikke darbetme hakkı yalnızca devlet başkanına aitti. Ağırlıkların çeşitlilik gösterdiği Eyyûbî altın sikkeleri esas olarak Kahire ve İskenderiye'de basıldı.
📌İlk defa Selâhaddîn-i Eyyûbî'nin tahta geçmesiyle sikkeler basıldı. İskenderiye'de basılan ağır dinarlar yaklaşık 7,2 gramdı. Bunlar kısmen Artukoğulları sikkelerini andırıyordu.
Selahaddin Eyyubi kimdir? Kudüs'ü Haçlı işgalinden nasıl kurtardı?
Eyyûbî sikkeleri neyi simgeliyordu?
📌Eyyûbî sikkelerini yazılı ve resimli olmak üzere iki şekilde incelemek mümkündü. Yazılı sikkelerde çevre bordürü olarak en çeşitli tiplerin görüldüğü dönemdir. Figür, altın ve gümüş baskılı sikkelerde görülmez, bronz sikkelerde vardır. Figürlü Eyyûbi sikkeleri Artuklu sikkeleri ile büyük benzerlik içindedir.
📌Diğer medeniyetlerde sıklıkla karşımıza çıkan aslan figürü nadir durumlarda Eyyûbîlerde görülür.
📌Eyyûbi sikkelerinin ana özelliklerinden biri ön yüz yazılarının el-İmam, arka yüz yazılarının ise el-Melik ile başlamasıdır. Bunun dışında Sultan, Allah'ın ve dinin yardımcısı imam, mü'minlerin emiri, fetih babası, dine bağlı gibi unvanlar kullanmıştır.
📌Sikkelerin arka yüzünde, bir geleneğin bir inancın etkisi olarak süregelen kelime-i tevhid yerini almıştır. Eyyûbi sikkelerinde hilafet makamına gönderme vardır.