Arama
Evliya Çelebi’nin dilinden Osmanlı'daki hastalıklar
Hastalıklar, toplumların baş etmek zorunda olduğu en büyük sorunlardan biridir. Osmanlı coğrafyasında da insanlar pek çok ciddi hastalıklarla karşılaşmıştılar. Osmanlı tarihinin en zengin kaynaklarından biri olan Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde, bu coğrafyada görülen hastalıklar, tedavi yöntemleri hakkında büyük bir birikimi barındırır. Peki, Osmanlı coğrafyasında hangi hastalıklar görülürdü? Bu hastalıklara karşı uygulanan tedavi yöntemleri nelerdi? İşte sizler için Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde görülen Osmanlı'daki hastalıklar ve tedavi yöntemlerini derledik.
Daha çok küçük yaşlarda etkili olmakla birlikte her yaşta görülen çiçek hastalığı yüksek ateş, halsizlik, baş ve sırt ağrılarıyla başlar. Daha sonra hastaların vücudunda kırmızı döküntüler ortaya çıkar ve ilerleyen günlerde bu döküntüler birer irinli kabarcığa döner. Ateşli, ağır ve bulaşıcı bir seyir takip eden çiçek hastalığının en belirgin özeliği vücutta kalıcı izler bırakmasıydı.
Evliya Çelebi Seyahatname'de iki yerde çiçek hastalığından bahseder. Unkapanı'ndaki bir çocuk ve Seydi Ahmed Paşa'ya çiçek hastalığını geçirmişti.
Eski tıp anlayışına göre insan vücudu kan, safra, balgam ve sevda olmak üzere dört sıvıdan oluşmaktadır. İnsanın sağlığı bu dört sıvının vücutta dengeli olmasına bağlıydı. Ahlât-ı fâside ise vücuttaki dört sıvıdan birinin bozulması yanı o sıvının diğerlerine galip gelmesi sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktı. Bu tür rahatsızlıkların tedavisi kolay değildi.
Evliya Çelebi Gebze'deki İçme ılıcasından bahsederken bu hastalıktan genişçe bahseder. Yazar, ahlât-ı fâside hastalığına tutulmuş olanların İçme suyundan üç gün üç güce içerek istifra edip vücutlarındaki sıvıları attıklarını belirtir.
Gut olarak da bilinen romatizmal bir hastalık olan nikris, böbreklerdeki bozukluktan veya kandaki ürik asit miktarının artmasından dolayı meydana gelir. Vücuttan atılamayan fazla miktardaki ürik asit başta eklemler olmak üzere deri altı ve böbreklerde birikerek iltihaplanmaya yol açar. Ayak başparmağı, ayak bileği ve diz eklemlerinde sıkça ortaya çıkan ve çok şiddetli bir ağrı ile kendini gösteren hastalık, nöbetler halinde gelir. Eklemlerde ağrı, şişlik ve kızarıklık yaptığı gibi eklemlerin hareketini de sınırlar. Romatizma hastalıkları içinde en ağrılı olanıdır. Osmanlı tıp literatüründe ayak ağrısı olarak da bilinir.