Arama
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde övgüyle söz ettiği Darüşşifa
Osmanlı'nın akıl hastalarının su ve müzik sesi, koku ve uğraş ile tedavi edildiği Sultan II. Beyazid Darüşşifası, şimdilerde müze olarak dönemin şefkat ve merhametini günümüze taşıyor. Peki, 50 yıl boyunca coğrafyaları aşan seyyah Evliya Çelebi, Seyahatnamesi'nde külliye hakkında ne yazdı? Sizler için, çağının ilerisinde olan II. Bayezid Darüşşifası'nı derledik.
Sultan II. Bayezid'in Akkirman seferine çıkarken 1484'te temelini attığı külliye, 1488'de tamamlandı. Osmanlı döneminde tıbbiye, şifahane ve imarethane görevleri üstlenen külliyede, 1800'lü yıllardan sonra sadece akıl ve ruh sağlığına yönelik tedaviler gerçekleştirildi.
Sultan II. Bayezid adına, 1485-86 yılları arasında cami, medrese, imaret, türbe, şadırvan ve çeşmeden ibaret bir külliye olarak yapıldı. Aynı zamanda 15. yüzyılın son çeyreğinde yan mekânlı cami mimarisinin gelişmiş bir geçiş dönemi örneğidir. Cami beş kubbeli bir cemaat yeri ile geniş bir kemerle birbirine bağlanan arka arkaya iki kubbeli mekân ve buraya açılan yan mekânlardan ibarettir.
Beyazıt Camii ve Külliyesi XVII. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından ziyaret edilmiş ve Seyahatnâme'de dârüşşifâ hakkında hayli etraflı açıklamalar yapılmıştır.
Evliya Çelebi, külliyeden, "Orada bir darüşşifa vardır ki dil ile tarif edilmez ve kalemler ile yazılmaz" diye bahseder. Ünlü seyyah, ayrıca külliye için şu ilginç tanımlamaları kullanmıştır: "Böyle dikkat ve özenle yapılmış şifa yurdunun anlatılan odalarında, çeşitli hastalıklara tutulmuş zengin ve fakir, ihtiyar ve genç doludur"... "Kimi hasta havuz ve şadırvanlara bakıp kalender hülyası kabilinden sözler eder, nicesi dâhi o kemerli kubbenin etrafında olan gülistan ve bağ ve bostan içindeki binlerce kuşların cıvıltılarını dinleyip, delilerin perdesiz ve ölçüsüz sesleriyle feryada başlarlar."
Külliyenin inşasının hayli ilginç bir hikâyesi olduğunu Evliya Çelebi'den öğrenmekteyiz. Çelebi, seyahatnamesinde; "Bayezid, Amasya'da şehzade iken hat hocası ve yakın dostu Hamdullah Efendi ile meşk kayasında sohbet ederken "bir gün saltanat bana nasip olursa bu diyara bir cami yaptırmak isterim" der ve Hamdullah'a burada nereye cami yaptırayım diye soru sorar. Bunun üzerine Hamdullah yayını gerip bırakır ve "okumun düştüğü yer uygundur" der. II.Bayezid bir yıl sonra tahta geçer ve okun düştüğü yere külliyeyi inşa ettirir.
Darüşşifa, az personelle çok hizmet vermeyi amaçlayan merkezi bir hastane olması ve bu alandaki ihtiyaçlarının ayrıntılı bir şekilde düşünülerek planlanmış olması açısından dünyada ilktir, benzerleri batıda ancak 200 yıl sonra yapılmaya başlamıştır.
Külliyede çeşitli kademelerde görevli 147 kişi maaş almakta, ayrıca medresede barınan on sekiz öğrencinin de günde iki akçe tahsisatları bulunmaktadır. Burada tefsir, hadis, fıkıh, kelâm, usul, belâgat, mantık ve tıp konularındaki kitaplardan meydana gelen kırk iki ciltlik küçük bir de kütüphane yer alır.