Arama
Eyüb Sabri Paşa’nın yaptırdığı Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Haram maketleri
Osmanlı'nın bahriye paşalarından, aynı zamanda eğitimci, tarihçi ve yazar kimliği ile de tanınan Eyüb Sabri Paşa, Hicaz'da memuriyette bulunduğu dönemde bölgenin tarihiyle yakından ilgilenir. Kutsal topraklarda yaptığı araştırmalar ve topladığı bilgiler sayesinde ilmi pek çok eser üretir. Samimi bir Müslüman olan Paşa, yine bu dönemde Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevî'nin maketlerini yaptırıp Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa vasıtasıyla Sultan II. Abdülhamid'e takdim eder.
🔸 Eyüp Sabri Paşa Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevî'nin maketlerini Osmanlı padişahı Sultan II. Abdülhamid'e takdim ederken şu manidar satırları Koca Sultan'a arz eder.
"Evvelce i'mâl eylemiş olduğu Mescidü'l-Harâm timsâl-i muhteremi huzūr-ı şevket-nüşûr-ı hazret-i zıllullâhîye takdîm kılındığı sırada Mescidü'n-Nebî timsâl-i bî-misâli dahī mîr-i mûmâ-ileyh tarafından der-dest-i i'mâl bulunduğu arz olunmuş ve timsâl-i mezkûr kemâl-i sür'atle ikmâl etdirilerek bu kerre ref' ü arz kılınmışdır."
🔸 Bu nadide eser meydana getirilirken yapımında sadece gözlem ve saha araştırmasıyla yetinilmemişti. 1883 yılında tamamlanan Mescid-i Nebevî maketi, Sultan Abdülmecid devrindeki büyük restorasyon sırasında mühendislerce hazırlanan plan ve çizimlere dayanılarak üretilmişti.
🔸 Ayrıca dış görünüşü haricinde mescidin iç kısımlarına da gerekli ihtimam gösterilmişti. Makette Hücre-i Saadet'in içi muteber hadis kitaplarındaki bilgilere muvafık surette yapılmıştı.
🔸 Eyüb Sabri Paşa'nın, 1/120 oranında yaptırdığı ve mescidleri birebir yansıtan bu maket, Osmanlı'da kutsal topraklara terennüm duyan halkın özlemini bir nebze de olsa dindirmek açısından oldukça büyük bir ehemmiyete sahiptir.
🔸 Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Haram maketlerinin takdimi ve sergilenmesi esnasında not düşülen şu mısralar, kutsal mekanların bir küçük örneği olan bu sanat eserlerinin temaşa edilmesinin Mekke ve Medine'yi ziyaret etmenin bir benzeri olduğunu ortaya koyar.
"Aslına kemâl-i müşâbeheti cihetle bu model-i bî-bedelin seyr ü temâşâsı mescid-i şerîf-i Medîne'yi ziyârete şebîh olacağını ashâb-ı ihlâs ve muhabbete ihtār ve tavsiye ederiz."
Eyüb Sabri Paşa'nın yaptırdığı maketlerin akıbeti
🔸 Mir'âtü'l-Haremeyn'de Eyüp Sabri Paşa, yaptırdığı maketleri Sultan Abdülmecid'in Hırka-i Şerif Camii'ne konulmak üzere imal ettirdiğini belirtir. Hırka-i Şerif camide bir Mescid-i Nebevî maketinin bulunması bazı araştırmacılar tarafından Eyüb Sabri Paşa'nın bahsettiği maket olarak algılanır.
Mir'âtü'l-Haremeyn nedir?
Eyüp Sabri Paşa'nın Arap yarımadasına, özellikle Mekke ve Medine'nin kuruluşuna ve tarihlerine dair eseri.
🔸 Ancak 1850'lerde yirmili yaşlarda genç bir asker olan Eyüb Sabri Paşa'nın, henüz hiçbir eser ortaya koymaması ve o dönemde henüz Hicaz'da göreve başlamaması belirtilen bu ifadenin doğru olmadığını gösteren bir delildir. Yaptırdığı maketlerin ise günümüzde nerede yer aldığı ve korunduğu gizliliğini korumaya devam ediyor.
🔸 Hırka-i Saadet Camii pek çok kutsal emanetin, hususan Resullulah Efendimiz'in (SAV) mübarek hırkalarının bulunduğu camidir. İçerisinde mübarek sakal-ı şerif, hırka-i şerif, Peygamberimizin ayak izi ve Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksa maketi gibi pek çok değerli emanet yer alır.
🔸 Camide, Gazi Sultan Abdülmecid'e Hırka-i Saadet'te sunulmak üzere yapılan maketler Mühendishane-i Berrî-i Hümayun mensubu Binbaşı Ressam Hacı İzzet Efendi tarafından 1/53 oranında tasarlanmış güzide örneklerdir.