Arama
Eyyubi ailesinin hatunları
Eyyubiler, Ortadoğu, Mısır, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika'da yaklaşık bir asır hüküm süren Türk-İslam devletidir. Bu güçlü devletin hatunları, tarih sahnesinde etkin rol almıştır. Hayırseverliğiyle nam salan İsmet Hatun, siyasi arenada devlete yön veren Dayfe Hatun, sarayın kapılarını ihtiyaç sahiplerine açan Sitti Şam Hatun ve daha niceleri Eyyubilerin asırlık yönetimine önemli katkılar sağlar.
🔸 Çok sayıda vakfı, medreseleri bulunan İsmet Hatun insanlığa hizmet adına birçok eser yaptırır. Banyas nehri kıyısında iki hangah inşa ettirir. Hatta Dımaşk'ta yaptırdığı hangah*, onun ismi ile anılır.
🔸 İsmet Hatun, ibadetine oldukça düşkündür. Geceleri teheccüt namazını kılmak için uyanamadığında çok üzülür. Öyle ki gece namazı kılmak isteyenleri uyandırmak için davul çaldırmak ister.
Hangah*
Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bazen inzivaya çekildikleri mekanlar.
🔸 Şam'da ortaya çıkan ve çok sayıda insanın ölümüne de neden olan veba salgınında vefat eder.
◽ Keleş meseleye dair şu ifadeleri kullandı:
"Selahaddin Eyyübi de Harran'da çok ağır hasta. Selahaddin Eyyübi, İsmet Hatun'u o kadar çok seviyor ki mektuplaşıyorlar. Siyasi bir evliliğin çok ötesinde. Ölümünü gizliyorlar Selahaddin Eyyübi'den. Çünkü hasta, gönlü hüsrana düşerse daha da artar diye İsmet Hatun'un ölümünü gizliyorlar."
DAYFE HATUN
🔸 Siyasi anlamda Eyyubi Devleti'ne yön veren Dayfe Hatun, Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi El Melikül Adil'in kızı olarak 1186 yılında Halep'te doğar.
◽ Keleş, Dayfe Hatun'un doğumu hakkında şunları anlattı: "El Melikül Adil'in o sırada misafirleri falan var. Yiyorlar, içiyorlar, muhabbet ediyorlar, o sırada kız çocuğu dünyaya geliyor. İsmini ne koyalım? Konuk, misafir anlamındaki Dayfe ismini koyuyorlar."
🔸 Dayfe Hatun, amcası Selahaddin Eyyubi'nin oğlu Halep meliki ez-Zahir ile evlenir. Ez-Zahir daha önce Dayfe'nin kardeşi Gaziye ile evlidir. Ancak Gaziye'nin vefatından sonra Dayfe'ye iki kez talip olur. Kızlarına büyük ehemmiyet veren Adil, yeğeninin isteğini ilkinde geri çevirir, ikincisinde kabul eder. Bu evlilikten el-Aziz dünyaya gelir.
🔸 1216 yılında Zahir'in ölümü üzerine Halep hükümdarlığına oğlu el-Aziz, ardından torunu en-Nasır geçer. Halep'i yönetemeyecek yaşta olan oğlu ve sonrasında torunu adına Dayfe, iki kez naibe sıfatıyla Haleb'in yönetimini üstlenir.
🔸 Babasının idareciliği ve eşinin hükümdarlığından çok şey öğrenen Dayfe Hatun, yöneticilik konusunda oldukça mahir, iktidarı güçlü bir hanımdır.
◽ Dayfe Hatun'un hükümdarlığından bahseden Keleş, onun Eyyübiler döneminin bilge kadın hükümdarı olduğunu belirtti: "Kahire'de Necmettin Eyüp ve II. Adil arasında ciddi bir savaş söz konusu. Daha sonra da Memlukler var. Burada Dayfe Hatun'un tecrübesini görüyoruz. Dayfe Hatun, diğer hanedan üyeleri ile tarafsız ve dengeli bir siyaset güdüyor. Bir tarafın halası oluyor yani Adil'in çocuklarının halası oluyor. Kendisi aslında Adil'in soyundan gelmesine rağmen Selahaddin Eyyubi'nin de soyunu devam ettiren Dayfe Hatun. Siyasi çekişmelere dahil olmuyor."
RABİA HATUN
🔸 Yaptığı hayırlar ile Eyyubi Devleti'nin önemli hanımlarından olan Rabia Hatun, Selahaddin Eyyubi'nin kız kardeşidir. 1176 yılında Muineddin Üner'in oğlu Saadeddin'le evlenir. 10 sene süren evliliklerinin ardından eşi vefat eder ve aynı yıl Erbil hakimi Gökbörü ile nikahlanır. Hatun'un, Gökbörü ile evliliği yaklaşık elli yıl sürer ancak çocuklarının sayısı ile adları bilinmemektedir.
◽ Keleş, Gökbörü ve Rabia Hatun'un tarihteki önemli adımlarına değindi: "Fakir hacıların ihtiyaçlarını giderme noktasında vakıflar yaptığını görüyoruz. Arafat'taki ilk su kuyusunu onun yaptığını söylüyorlar. Haremeyn'e özellikle çok yardımlar yapan bir sultandan ve hatundan bahsedebiliriz."
SİTTİ ŞAM ZÜMRÜD HATUN
🔸 Selahaddin Eyyubi'nin kardeşi olan Sitti Şam Hatun, hanedan dışı evlilik gerçekleştirir. Önemli devlet adamlarından Laçin ile evlenen Sitti Şam'ın bu evlilikten Hüsameddin Muhammed adlı oğlu dünyaya gelir. Laçin'in vefatından sonra Sitti Şam, Mısır'ı fetheden amcası Esededdin Şirkuh'un oğlu Humus hükümdarı Nasıreddin ile evlenir.
◽ Keleş, Sitti Şam'ın hayırsever yönünü şöyle anlattı: "Sitti Şam Hatun, kocası Nasıreddin aktif bir siyasetçi. Sitti Şam Hatun'u, kültürel faaliyetlerde etkin bir rolde görüyoruz. Şam'da el-Berraniyye Medresesi'ni yaptırıyor ve bu kurumun işlevlerini tam olarak yerine getirmesi için de pek çok akar sağlıyor."
🔸 Böylece Sitti Şam Hatun, sadece medrese yapmakla kalmaz, o medresede eğitim gören talebelerin yiyecekleri, içecekleri, araç gereçleri ve eğitim verenlerin maaşları için dükkan gibi pek çok taşınmaz mal sağlar. İhtiyaç sahiplerine ilaçlar, yiyecek içecekler dağıtan Sitti Şam, sarayın kapılarını ihtiyaç sahibi herkese açar.