Arama
Fatih Sultan Mehmet'in kılıcının sırrı neydi?
Topkapı Sarayı'nda sergilenen en önemli eserlerden birinin Fatih Sultan Mehmed Han'ın kılıcı olduğunu biliyor muydunuz? Peki, Fatih'in yaptırdığı bu kılıcın 7 kilo olduğunu ve üzerinde bir duanın yer aldığını? Sizler için Fatih'in kılıcı ve ecdadın tarihte yer almış kılıçları hakkındaki bilgileri derledik.
KILIÇ KELİMESİNİN KÖKENİ
◾ Kelime bütün Türk lehçelerinde hemen daima kılıç, nâdiren de kılınç ve kilic, kilis, kiliş gibi şekillerde görülür. Arapça'da genellikle kök itibariyle "helâk etmek" anlamını taşıyan seyf, Farsça'da ise -kılıcın yanı sıra Osmanlıca'da da şemşîr kelimesi kullanılır.
◾ Eskiden beri kahramanlığın, bağımsızlığın ve gücün temsilcisi sayılan kılıç, Doğu'da da Batı'da da umumiyetle soylular ve rütbeli askerlerle kumandanlar tarafından taşınmıştır.
◾ Kılıçlar düz ve eğri olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlardan düzlerin iki, eğrilerin bir tarafı keskindir. Eğri kılıçların diğerlerinden daha kısa ve kavsinin içi keskin olanlarına yatağan, gittikçe enlileşerek daha ağır bir silâh görünümü olanlarına da pala denir.
◾ Kılıç, tutulan yeri olduğu için kabza adı verilen sap ve üzerine genellikle ustasının veya sahibinin adı işlendiği için namlu (taban) denilen kesici kısımdan meydana gelir. Kabza ile namlu arasında rahat tutmayı sağlayan ve vuruş sırasında elin kaymasını önleyen sipere balçak adı verilir; bazı kılıçlarda balçağın bir köprü gibi geriye doğru kıvrılarak kılıç kılıca çarpışmalarda eli darbelerden koruyan kısmına balçak kavsi veya kabza siperi denir.
◾ Eğri kılıçlarda namlu sırtı ile keskin ağzın birleştiği yere yakın kesiminde silâhın saplanabilmesi için yalman (Arapça'da zübâb) denilen, çift tarafı keskin sivri bir bölüm bulunur. Namlu ahşap üstüne genellikle deri kaplı bir kılıfa (kın) sokularak muhafaza edilir ve kılıç bir kayışla bele veya omuza asılarak taşınır.
OSMANLI KILIÇ ÖRNEKLERİ
◾ Topkapı Sarayı Müzesi Hırka-i Saâdet Dairesi'nde ikisi Hz. Peygamber'e, biri Hz. Dâvûd'a (AS) ve diğerleri Hulefâ-yi Râşidîn ile ashaba izâfe edilen yirmi kadar kılıç bulunmaktadır.
◾ Müzelerimizde yer alan eğri kılıçların en eskileri Memlükler dönemine aittir. Osmanlıların Mısır'ı fethiyle ele geçirilen ve Topkapı Sarayı Müzesi'nde muhafaza edilen kılıçlardan Sultan Kalavun'a ait olanının uzunluğu kabzasıyla birlikte 91,5 santimetredir; kabza ve balçağı 18. yüzyılda yenilenmiştir.
◾ Muhammed b. Kalavun'un kılıcının üzerindeki yazı ve tezyinat da daha sonraya aittir. Sultan Kayıtbay'a nisbet edilen kılıçlar arasında eğrilerden başka düz ve zırh delici tığ tipinde miğvel olanlar da vardır.
◾ Bazı Memlük kılıçlarında maden sanatının diğer örneklerinde de görüldüğü gibi iri yazılar dikkat çeker. Bazılarının kabza, balçak ve tabanlarında birbiriyle uyumlu arabesk motifler yer alır.