Geçmişten günümüze Türklerin çorba kültürü🍵

📌İnsanlığın çorbayla tanışması, yaklaşık 10 bin yıl öncesine kadar uzanıyor. Özellikle Çin'de arkeologların 2400 yıllık olduğuna inandıkları bir çorba kabı keşfetmeleri, çorba kültürü hakkındaki yapılan araştırmaların seyrini değiştirdi. 📌Kökeni Sanskritçe'den gelen İngilizce çorba (soup) kelimesi, 'iyi beslenme' anlamı taşırken dilimize Farsça 'şorba' kelimesinden geçmiştir. 📌Çorba Batı'da yalnızca iştah açıcı bir besin rolünü üstlenirken Doğu'da sofranın başlangıcı ve kimi zaman olmazsa olmazı olarak tanımlanır. Hatta öyle ki üç öğünde de tüketilebilen nadir besin maddelerinden biridir. Çok yaygın Türk yiyeceklerinden biri olan çorbalar, genellikle içine katılan maddelerle adlandırılmıştır. 📌Türk mutfak kültürünün zenginliğini yalnızca Osmanlı mutfağı ile ölçmek doğru değildir. Nitekim Orta Asya'dan itibaren gelişmiş bir mutfak kültürüne sahip Türkler, Osmanlı ile yemek zevkinin zirvesini gördüler. 📌Orta Asya'dan Anadolu'ya kopup gelen Türkler, yeme alışkanlıklarını da beraberlerinde getirdiler. Bu mutfak kültürünün en önemli öğesini hiç kuşkusuz arkasında gerek kültürel gerekse siyasi bir gelenek oluşturan çorbalar teşkil ediyordu. Bu açıdan çorbaları yalnızca bir besin maddesi olarak tanımlamak yeterli değildir. Anadolu mutfağından 10 ekmek çeşidi 📌Çorbanın tarihi Orta Asya bozkırlarına kadar uzanmaktadır. Orta Asya'da yaşayan göçebe Türkleri arasında çorbalar genellikle tahıllardan yapılan sulu lapamsı yiyeceklerdi. Tahıl ürünlerinden yapılan, umaç veya oğmaç, yuvarlak kesilen eriştelerle kimi zaman içine et konulmasıyla hazırlanan bir çorba çeşidiydi. 📌Günümüze kadar uzanan ve halk arasında sofraların baş tacı edilen tarhana, Orta Asya topraklarına uzanmaktadır. Önemli bir besin maddesi olarak tüketilen tarhana, kışın hazırlanırdı. Yoğurttan yapılan kurut ismindeki türüne peynir, tuz, un ve kurutulmuş et konurdu. 📌Orta Asya'daki Türk boyları arasında yağmalama ve potlaç adı verilen soyluluk göstergesi ziyafetlerde toyga aşı verilirdi. 📌Ayrıca Türklerin Orta Asya'da tükettiği bir diğer çorba ise paçaydı. Topuk kemiğinden yapılan yemek anlamına gelen 'topuk süngük' Türkler için oldukça önemli bir çorbaydı. ➡Sonuç olarak Orta Asya'da Türkler, paça çorbası, tarhana çorbası, yoğurtlu çorba, un çorbası, mercimek çorbası ve buğday çorbası çok tüketiliyordu. 📌Türkler Anadolu'ya geldikten sonra çorba kültürlerinden vazgeçmediler, bilakis Anadolu'nun zenginlikleriyle harmanlayıp bu alışkanlıklarını daha da geliştirdiler. 📌Selçuklular döneminde de önemli bir yere sahip olan bu yiyecek türünde buğday çorbası oldukça tercih ediliyordu. Mevlana'nın Mesnevi'sinde yer alan 'Eşeğin karnı saman, ot; insanın midesi buğday çorbası ister' sözünden de anlaşılacağı üzere bu çorba, Selçukluların tüketim alışkanlığını apaçık bir şekilde gözler önüne sermektedir. ➡Ayrıca bu dönemde toyga aşı çorbası ile ayranlı çorbalar çok tüketilmiştir. Selçuklularda en çok tüketilen çorbaların başında; buğday çorbası, yoğurtlu çorba, ayran çorbası ve tutmaç çorbası yer almaktadır. Selçukluların yemek kültürü 📌Osmanlı yemek kültürü, Orta Asya'dan gelen yeme-içme alışkanlığı, Anadolu Selçuklu beyliklerinin birikimi ve Bizans mutfağı kültürüyle sentez edilmişti. 📌Osmanlı sofralarının baş lezzetlerinden biri olan çorba, imparatorluğun tüm kesimleri tarafından sevilen bir yiyecek türüydü. Bu mutfakta çorbaların çeşitliliği tek başına bir kitabı doldurabilecek zenginliğe sahipti. 📌Çoğunlukta sarayda gelişim gösteren bu mutfakta yemeklerin statü göstergesi olma vasıfları da vardı. 📌Osmanlı'da çorba içme geleneği o denli yaygındı ki 19. yüzyılda çayın kahvaltı sofralarına dahil olmasına kadar çorba tüketilmeye devam edildi. Osmanlı halkı, sabah kahvaltılarında çorba içme geleneği edinmiş, içerisine ekmek doğradıkları çorbaları içmeyi tercih etmişlerdi. 📌Sabah ve akşam yenilen iki öğünde de çorba muhakkak bulunurdu. Osmanlı'daki kahvaltı kültürü hakkında 10 bilgi ➡Pirinç ve buğday çorbaları Osmanlı soflarının vazgeçilmezlerinden biriydi. ➡Saray mutfağında yaz-kış haftada birkaç kez besleyici değeri yüksek bol ekşili maydanozlu çorbalar pişirilir ve bunlar '...alü-ter (taze erik) ve pazu be-ciheti şorba-i Hassa' ya da '...mağdenos be-ciheti şorba-i Hassa' isimleriyle muhasebe kayıtlarındaki yerlerini alırlardı. Şifa niyetine içilen bol maydonuzlu pirinç ve tavuk çorbaları, saray içerisinde ve halk tarafından büyük bir rağbet görüyordu. ➡Saray mutfağında haşlanmış kemiklerin ve etlerin suları çorbalarda kullanıyordu. Osmanlı'da hazırlanan çorbalar çoğunlukla et, tavuk ve balık suyu, pirinç, bulgur, tarhana unu, kuru sebzelerle zenginleştirilir ve lezzetlendirilirdi. Osmanlı mutfağında pişen en özel 20 yemek ➡16. yüzyılda hazırlanan pek çok çorbanın ana maddesi pirinç ve tavuk gibiydi. Osmanlı topraklarında gerek sarayda gerekse halk yaşantısında her gün pirinç çorbası piştiği kayıtlarda geçmektedir. Hatta öyle ki saraylarda pişirilen pirinç çorbaları ihtiyaç sahiplerine dağıtılıyordu. ➡Orta Asya'daki mutfağa daha yakın olan buğday çorbaları Osmanlı'da daha az varlık gösteriyordu. Osmanlı mutfağının zenginleşip çeşitlenmesi sonucunda tavuklu, bademli, safranlı çorbalar ön plana çıkıyordu. ➡Sebzeli çorbaları ise genellikle şehriye ve bulgurla lezzetlendiriliyordu. Lahana, ıspanak, pazı, kabak, bakla, şalgam, havuç; baklagillerden nohut, mercimek, ayrıca yan malzeme olarak hamur parçaları, yumurtalı erişte ve şehriyeden oluşan mis gibi çorbalar sofraları süslüyordu. ➡16. yüzyılda imparatorluğun gelişip yükselmesine bağlı olarak kırka yakın çorba çeşidi varken 17.-18. yüzyıllarda bu sayının gittikçe düştüğünü görüyoruz. Terbiye çorbası, pirinç çorbası, buğday çorbası, işkembe çorbası, bulgur çorbası, kelle paça çorbası, istiridye çorbası ve tarhana çorbası Osmanlı'da en çok tüketilen çorbalara verilen örnekti. Çorbaları lezzetlendirmede kullanılan maddeler 📌Osmanlı halkı genel olarak ekşili çorbalardan hoşlanırlar, erik suyu, sirke ya da limon çorbaların en önemli tatlandırıcıları arasında yer alırdı. Baharat olarak ise safran, fülfül, kişniş, kimyon, tarçın, maydanoz, nane gibi ürünler kullanılırdı. 📌Çorba terbiyesi yapma alışkanlığı 18. yüzyıllarda büyük oranda kendisini gösterdi. Ekşilik vermesi için limon ve yumurta terbiyesi yöntemi çorbalarda uygulanırdı, bu aynı zamanda çorbanın yoğunlaşmasına da katkı sağlardı. 📌Osmanlı'da yer alan çorbaları genel itibariyle beş başlık altında toplamak mümkündür. 📌Çorba, Osmanlıların hayatlarında o denli önemli bir yere sahipti ki Acemi ve Yeniçeri ocaklarının bölük veya orta kumandanlarına 'çorbacı' unvanı verilirdi. Çorba, yeniçerilerin her gün yedikleri yemekler arasında önemli bir yer tutardı. 📌Çorba, siyasi hayatın da tam merkezindeydi. Nitekim Dîvân-ı Hümâyun toplantılarının yapıldığı gün verilen kahvaltı çorbası buna verilebilecek en önemli örnektir. Bu toplantılarda yeniçerilerin çorbayı içip içmemesi devlet idaresinden memnun olup olmadıklarını göstermekteydi. Çorbayı içmemek demek, başkaldırının bir işaretiydi, aynı zamanda çorba kazanını savaş meydanında düşmana kaptırmak da büyük bir utanç sebebi olarak görüyordu. 📌İçtikleri bu çorbadan dolayı Yeniçeri ve Acemi ocaklarının bölük kumandanlarına çorbacı ismi veriliyordu. 📌Çorbalar Osmanlı'da basılan kitaplarda da kendisine önemli bir yer edinmişti. 1700'li yılların sonu 1800'li yılların başında yaşayan Osmanlı kazaskeri ve alimi Hafid Efendi 'ed-Dürerü'l-müntehabâtü'l-mensûre fî ıslâhi'l-galatâti'l-meşhûre' isimli kitapta çorba ile ilgili şu sözleri kaydeder: 'Pirinç ve benzeri hububattan tabh olunan taam-ı marufun ismi. Fariside tuzlu manasına olan şur ve cins-i taam manasına olan 'aba' dan mürekkep şürebanın muhaffetti. Şurbadan galat olup Arabide 'marak' derler.' Burhan-ı Katı isimli bir başka kitapta ise 'Şurbac' kelimesinde 'şurbanın Arapçalaştırılmışıdır, kaynamış et suyuna denir, daha sonra da et suyundan yapılan taama denir' 📌Evliya Çelebi, Osmanlı topraklarında yıllarca gezmiş, kültür ve medeniyetimize dair her ayrıntıyı gelecek kuşaklara aktarmış en önemli seyyahımızdır. Onun seyahatnamesinde bu köklü medeniyetin yemekleri de elbette yerini almıştır. 📌Ünlü seyyah Evliya Çelebi, Seyahatnamesi'nde çorbaya sıklıkla yer verir. Buğday çorbası, tıpkı buğday gibi sembolik değer taşıyan bir yiyecek olarak Seyahatname'nin çeşitli yerlerinde geçer. 📌Evliya Çelebi, tekke, imarethane ve kervansarayların ortak yiyeceği olarak buğday çorbasını gösterir. Şerefli olarak sayılan günlerde ise pirinç çorbası pişer. ➡Ayrıca Evliya Çelebi, günümüzde tüketimine devam edilen işkembe çorbasından da bahseder. İstanbul'daki işkembeci dükkanları Evliya'nın döneminden itibaren vardır. Evliya buradaki işkembecilerden ve sakatat çorbalarından bahseder. 'Taam-ı Atîk' olarak övdüğü kelle paçanın Hz. Peygamber'e (s.a.v.) sunulan bir yemek olduğundan da bahseder. 📌Osmanlı topraklarına gelen gezginler, bu köklü medeniyetin yaşam şekli, davranışları, yeme içme alışkanlıklarına kadar birçok şeyi hayranlık ve kimi zaman hayretle gözlemleyerek seyahatnamelerine konu edinmişlerdir. 📌Kanuni Sultan Süleyman devrinde İstanbul'a gelen Alman seyyah Dernschwam'a göre Türklerin başlıca yemeği çorbadır. 'Türklerin baş yemeği çorbadır. Önce koyun etinin suyu ile yapılmış pirinç çorbası içilir. Çorbaya limon suyu veya sirke dökülür, biraz da karabiber koyarlar. Böylece ortaya koyu bir çorba çıkar… Koyun etinden yapılan çorbanın içine bazen taze bulgur da konur. Bu çorbaya bulgur ya da buğday çorbası derler… Türkler, tavşan, karaca vb. av hayvanlarını, Macaristan'da olduğu gibi baharatla pişirmesini bilmezler. Bunu fazla önemli de bulmazlar. Her türlü eti tuzla [ve suyla] pişirip çorbanın içine koyarlar. Tavuk etini de pişirdikten sonra parçalayıp pirinç çorbasının içine koyarlar ve sofraya getirirken üzerine maydanoz koyup tarçın saçarlar.' 📌Türk Mektupları isimli eserinde Osmanlı yaşamını tanıtan Flemenk diplomat Busbecq'de çorbanın önemini vurgulamakta ve 'Çorba, pilav ve koyun eti vazgeçilmez yemeklerin başında gelmektedir' demektedir. Evde kolaylıkla hazırlanabilecek 15 sağlıklı atıştırmalık Günümüzde hala sosyal hayatın bir parçası olma rolünü üstlenen çorbalar, Anadolu ve geleneksel kültürümüzde önemli bir yere sahiptir. 📌Çorbanın besleyici ve ekonomik olmasının toplumun her kesimi tarafından sevilen bir yiyecek olmasına zemin hazırladı. Tarih boyunca toplumun en alt kesiminden en elit kesimine kadar tüketilen çorba, toplumsal sınıfların ötesinde bir yiyecektir. 📌Anadolu'da kışa hazırlık olarak tarhanaların yapılması, çorba kültürünün sosyal hayatın içindeki rolünü ve konumunu tam olarak göstermektedir. Tarhana, genellikle köy ve kırsal bölgelerde kadınların birbirlerine yardım etmesi sonucunda sosyal yaşamda 'kaynaştırıcı' bir özelliğe sahip olmuştur. 📌Aynı zamanda özellikle Anadolu'da tanıdık veya tanımadık misafirlere çorba ikram edilmesi de toplumsal dayanışmanın bir göstergesi olarak karşımızda durur. 📌Çorba, geçmişten günümüzde halk kültüründe birtakım yöresel mani ve atasözlerini de ortaya çıkarmıştır. 'Arnavut'musun Tatat'mısın 📌Günümüzde de çorba kültürü devam etmekte ve onlarca çeşidiyle Türk mutfağını zenginleştirmektedir. Orta Asya'dan sofralarımıza ulaşan bu lezzet, yüzyıllar boyunca damaklarımızı şenlendirmeye devam ediyor. Günümüzde çeşit çeşit çorbaların yer aldığı çorbacılar, toplumun her kesimi tarafından gidilen uğrak mekanlardan biri.. 📌Bütün bilgilerden sonra bu soğuk kış gününde akşam yemeği için yiyeceğiniz sıcacık çorbanız için şimdiden afiyet olsun… Damağınızda çorbanın tadı, zihninizde bilgiler kalsın.🍵🍲 MALZEMELER Yarım su bardağı nohut MALZEMELER Yarım su bardağı aşurelik buğday MALZEMELER 1 tatlı kaşığı tereyağı MALZEMELER 1 adet tavuk göğsü MALZEMELER Bir buçuk kg dana işkembe

Geçmişten günümüze Türklerin çorba kültürü🍵

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

İzimler ve çözümler

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

Bir sualim var sana ey dervişler ecesi

Osmanlı’da kadın öğretmen yetiştiren kurum: Darülmuallimat

Öğretmenler gününe özel 7 film

Arama

Geçmişten günümüze Türklerin çorba kültürü🍵