Arama
Geçmişten günümüze Türklerin çorba kültürü🍵
Soğuk havalarda dumanı üstünde tüten sıcacık çorba hemen içimizi ısıtıverir. Bir evde "çorba kaynaması"nın kültürümüzde aile ortamını, birlik ve beraberliği, samimiyeti ve pek çok değeri çağrıştıran metaforik anlamları vardır. Hal böyle iken kültürümüzde kadim dönemlerden itibaren öğün sınırlarını aşan çorbalar kaynamaktadır. Peki, severek içtiğimiz çorbaların; Orta Asya, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerindeki konumuna, kısaca geçmişten günümüze gelen serüvenine ne kadar hakimiz?
➡16. yüzyılda hazırlanan pek çok çorbanın ana maddesi pirinç ve tavuk gibiydi. Osmanlı topraklarında gerek sarayda gerekse halk yaşantısında her gün pirinç çorbası piştiği kayıtlarda geçmektedir. Hatta öyle ki saraylarda pişirilen pirinç çorbaları ihtiyaç sahiplerine dağıtılıyordu.
➡Orta Asya'daki mutfağa daha yakın olan buğday çorbaları Osmanlı'da daha az varlık gösteriyordu. Osmanlı mutfağının zenginleşip çeşitlenmesi sonucunda tavuklu, bademli, safranlı çorbalar ön plana çıkıyordu.
➡Sebzeli çorbaları ise genellikle şehriye ve bulgurla lezzetlendiriliyordu. Lahana, ıspanak, pazı, kabak, bakla, şalgam, havuç; baklagillerden nohut, mercimek, ayrıca yan malzeme olarak hamur parçaları, yumurtalı erişte ve şehriyeden oluşan mis gibi çorbalar sofraları süslüyordu.
➡16. yüzyılda imparatorluğun gelişip yükselmesine bağlı olarak kırka yakın çorba çeşidi varken 17.-18. yüzyıllarda bu sayının gittikçe düştüğünü görüyoruz.
Terbiye çorbası, pirinç çorbası, buğday çorbası, işkembe çorbası, bulgur çorbası, kelle paça çorbası, istiridye çorbası ve tarhana çorbası Osmanlı'da en çok tüketilen çorbalara verilen örnekti.
Çorbaları lezzetlendirmede kullanılan maddeler
📌Osmanlı halkı genel olarak ekşili çorbalardan hoşlanırlar, erik suyu, sirke ya da limon çorbaların en önemli tatlandırıcıları arasında yer alırdı. Baharat olarak ise safran, fülfül, kişniş, kimyon, tarçın, maydanoz, nane gibi ürünler kullanılırdı.
📌Çorba terbiyesi yapma alışkanlığı 18. yüzyıllarda büyük oranda kendisini gösterdi. Ekşilik vermesi için limon ve yumurta terbiyesi yöntemi çorbalarda uygulanırdı, bu aynı zamanda çorbanın yoğunlaşmasına da katkı sağlardı.
📌Osmanlı'da yer alan çorbaları genel itibariyle beş başlık altında toplamak mümkündür.
1.Tahıllı, bakliyatlı ve hamurlu çorbalar
Buğday çorbası, bulgur çorbası, erişte çorbası, şehriye çorbası, nohut çorbası, mercimek çorbası, tarhana çorbası, pirinç çorbası.
2.Et ve sakatat çorbaları
İşkembe çorbası, paça çorbası, ciğer çorbası, ekşili-köfteli çorba.
3.Yoğurt ve süt çorbaları
Ak çorba, bozca çorba, ayran çorbası, düğün çorbası.
4.Tavuk çorbaları
Pirinçli, pirinçsiz, terbiyeli, sebzeli, erişteli çeşit çeşit tavuk çorbaları.
5.Sebze çorbaları
Havuç çorbası, lahana çorbası, şalgam çorbası, taze bakla çorbası vb.
📌Çorba, Osmanlıların hayatlarında o denli önemli bir yere sahipti ki Acemi ve Yeniçeri ocaklarının bölük veya orta kumandanlarına "çorbacı" unvanı verilirdi.
Çorba, yeniçerilerin her gün yedikleri yemekler arasında önemli bir yer tutardı.
📌Çorba, siyasi hayatın da tam merkezindeydi. Nitekim Dîvân-ı Hümâyun toplantılarının yapıldığı gün verilen kahvaltı çorbası buna verilebilecek en önemli örnektir. Bu toplantılarda yeniçerilerin çorbayı içip içmemesi devlet idaresinden memnun olup olmadıklarını göstermekteydi.
Çorbayı içmemek demek, başkaldırının bir işaretiydi, aynı zamanda çorba kazanını savaş meydanında düşmana kaptırmak da büyük bir utanç sebebi olarak görüyordu.
📌İçtikleri bu çorbadan dolayı Yeniçeri ve Acemi ocaklarının bölük kumandanlarına çorbacı ismi veriliyordu.