Arama
Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı hakkında bilinmesi gerekenler
Altı asır varlığını sürdüren Osmanlı, son dünya düzeniydi ve imparatorluğun tesirleri günümüze kadar devam etti. Yeryüzüne yeni bir nizam getirmek için atlarını süren Osmanlılar, İslam'ı yaymak adına birçok adım attı. Peki, Osmanlı'nın şeceresi nereye kadar uzanıyor? 1600 yılı neden "klasik çağ" olarak adlandırılıyor? İşte, Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı'ya dair bilmeniz gerekenler...
🔸 Şeyh Edebali'ni şahsiyetini belgelerde bulduk. Bozüyük'te iki köyün Osman Gazi tarafından ona vakfedildiğini biliyoruz. Elvan Çelebi Menakıbnamesi var. Müellifi Vefaiye tarikatındandır. Eser tarikat şeyhlerini anlatıyor. Orada Edebali'nin bir Vefaiyye şeyhi olduğu ve Osmanlı'ya halife olarak gönderildiği yazar. Edebali, Vefaiyye'yi Osmanlı ülkesine getiriyor. Çok nüfuzlu bir şeyh. Halep ve Şam'da medrese olarak okuyan, fıkıh eğitimi alan bir âlimdir.
🔸 Osman Gazi ve Orhan Gazi zamanında yaşıyor. Hukuki işlerde kendisine başvuruluyor. Devlete o destek veriyor. Mesela cizye nasıl alınacak, onlara bir müşavir gibi yardım ediyor. Hanedan onunla ilişki kurarak halk üzerindeki nüfuzunu arttırıyor. Osman Gazi ona hürmet ediyor ama müridi olmuyor. Dolayısıyla hanedan ve Vefaiyye arasındaki ilişki kurulması Osman Gazi'ye büyük bir prestij sağlıyor.
Şeyh Edebali'nin Osman Gazi'ye nasihati
🔸 Vefaiyye'nin Osman'ı desteklemesi hanedanın kurulmasında da önemli olmuştur. Vefaiyye, Bağdat'ta Ebül Vefa diye bir şahsın kurduğu tarikattır. Bir halk tarikatıdır. Ama Bektaşilik kadar aşırı değil. Daha sonraki sultanlar ilgi gösteriyorlar. Fatih, Vefa'daki Ebül Vefa Zaviyesi'ne yakın ilgi gösteriyor. Öyle ki tarikat bayrağı, sancak-i şerifle birlikte savaşa götürülürdü. Bu hürmet Osman Gazi- Edebali ilişkisinden kaynaklanıyor.
🔸 Bu ailenin bir Oğuz-Türkmen boyundan geldiği kesin. Ertuğrul Gazi hakkında hiçbir resmi kaynakta bilgi yok. Bir kaynak diyor ki, Ertuğrul Gazi, Alaeddin ile birlikte Karacadağ'a gelmiş, orada kendisine yer verilmiş. Topografik araştırmalarım sonucunda Ankara'nın güneyinde büyük bir Karacadağ olduğunu ve bunun civarında Türkmen köylerinin olduğunu ortaya çıkardık.
🔸 I. Alaedin zamanında yaşamış, onun hizmetinde bulunmuş. Bizanslı Laskaridler ile savaşı var. Bizans kaynakları bunu doğruluyor. Bundan yola çıkarsak Ertuğrul Gazi gerçeğini keşfetmeye çalışıyorum.
🔸 Ankara Savaşı'ndan sonra Timur'un oğulları, 'şeceremiz Oğuz Han'a çıkar' diyorlar. Osmanlıları aşağılıyorlar. Cengiz'in soyu da Oğuz Han'a bağlanıyor. Oğuz, Avrasya'daki bütün step devletlerinde hükümdarların kendilerini bağladıkları meşru hâkimiyetin menşei olarak görülüyor.
🔸 Yıldırım Beyazid'den sonra Osmanlılar, Timur hanlarına üstünlük iddia ettikleri zaman, Yazıcızade Reşidüddin'den bu şecereyi alıp Osman Gazi'ye bağlıyor. Osman Gazi, onun babası Ertuğrul Gazi, onun babası Gündüz Alp, onun da babası Sungur derken Oğuz Han'a kadar geliniyor. Osmanlıların menşeinde bir Türkmen oymağı olduğu kesin.
🔸 Deniyor ki Osmanlı Devleti Bilecik'in Söğüt kazasında kurulmuş. Osman Gazi'nin kariyerinde, beylik yani devlet kuruluncaya kadar birtakım aşamalar vardır. Babası Ertuğrul gelip bir uç beyliği kuruncaya kadar Söğüt'te yerleşiyor. Bir aşiret olabilir ama bu beylik, bir devlet kurulması şeklinde yorumlanamaz. Osman, 1288'de Eskişehir yakınındaki tepede Bizans Tekfuru'nun elindeki Karacahisar Kalesi'ni fethetti.
Mehmet Akif'in derslerinde işlediği şiirler