Arama
Hilal altında dört yıl: Osmanlı’nın Venezuelalı subayı
Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya yönelik gerçekleştirilen darbe girişiminde, Maduro'ya ilk destek, Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan gelmişti. Maduro, Erdoğan'ın desteğine ilişkin yaptığı açıklamada 15 Temmuz darbe girişimine vurgu yaparak "Batılı basın bu darbe girişimini sanki Türkiye için iyi bir şeymiş gibi gösteriyordu ve Erdoğan'a karşıydılar. O günden bu yana Sayın Erdoğan ile dostuz" sözlerine yer vermişti. Peki, Venezuela ile Türkiye ilişkilerinin bu sağlam köklerinin Osmanlı'ya dek uzandığını biliyor muydunuz? Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı için cepheden cepheye koşan, "sınırı yüreğim burkularak geçtim" diyen Venezuelalı Rafael De Nogales Mendez'in yüzbaşılıktan generalliğe yükselen hayatını sizler için derledik.
1915 yılının Ocak ayında İstanbul'a gelen Nogales, dönemin en önemli askeri şahsiyetlerinden, Liman Von Sanders, Von Bronsart ve Damad-ı Hazreti Şehriyari Enver Paşa tarafından çok iyi karşılandı.
Bu ilk gelişinde üç hafta kadar bir süre İstanbul'da kalan Nogales, aynı yılın Şubat ayı başında III. Ordu emrine atandı ve 12 Şubat 1915 günü Haydarpaşa garından hareketle ülkemizde ilk görev yeri olacak olan Doğu Cephesi'ne doğru yola çıktı.
Görevini başarıyla ifa eden Nogales, burada Ermeni çetelerini bozguna uğrattı. Nogales, bir müddet sonra hastalığı sebebi ile savaştan ayrılmak istediğini söylemesine rağmen, Enver Paşa'nın "Siz ordumuza kabul edilen biricik tarafsız subaysınız. Bunun sonucu olarak, bu milletin bir misafirisiniz. Ne için bizi bırakmak istiyorsunuz? Sizden rica ediyorum, savaşın sonuna kadar bizi bırakmayın" sözleri üzerine orduda kaldı.
Rafael de Nogales Mendez, geldiği tarihten 1919 yılına kadar Osmanlı ordusunda önce yüzbaşı, daha sonra binbaşı olarak görev yaptı. Nogales'e Türkiye'den ayrılırken verilen, Harbiye Nazırı Abdullah Paşa imzalı terhis belgesinde, rütbesinin binbaşılığa yükseltildiği açık ifadelerle belirtilir.
Osmanlı ordusunda görev yaparken Türkçe de öğrenen Nogales, doğal olarak Türk askerini yakından tanıma fırsatı buldu. İmparatorluğun son dönemlerine tanık olan Nogales'in hatıralarından, katıldığı çarpışmalarda kendini bir Türk gibi gördüğü ve özveriyle görev yaptığı anlaşılır.
Çatışmalar sırasında birçok kez ölüm tehlikesi atlatan, bir kez de yaralanan Venezuelalı Nogales Süveyş Kanalı'nın Afrika tarafında görev yaptığı sıradaki duygularını "Hilal Altında Dört Yıl" adlı kitabında şöyle anlatır:
"Bu çöl çocukları arasında, alnımın üzerinde bir hilalle oturuyordum. Yaşamın ilginç tesadüfleri sonucunda Mısır Sina'sında Osmanlıların son sancaktarı ve halifenin temsilcisi olmuştum."
Bu satırlarda sözünü ettiği son birlik kendi komutasında Sina bölgesini terk ederken, topraklarını kaybeden bir vatan evladı gibi üzüldüğü şu sözlerle anlaşılır:
"Bu emir karşısında itaat etmekten başka çare kalmıyordu, sınırı yüreğim burkularak geçtim. Benimle birlikte Türk bayrağının Mısır topraklarından ebediyen silindiğini biliyordum."
Doğu cephesinde görev yaptığı sırada Osmanlı vatandaşı Ermenilerin ihanetlerini ve gerek orduya, gerekse sivil halka verdikleri zararları yakından görmüş, başkaldıran Ermeni kuvvetlerine karşı 12 bin Türk askerini sevk ve idare etmişti.
Rus ordusu ile çarpışma halinde olan ordumuzdan firar eden Ermeni asker ve subaylarının düşman tarafına geçerek, Türk köylerini yakıp yıkmalarını ve Müslüman ahaliyi katletmelerini de eserinde anlatmıştı.
Hatıratında, Ermeni çetelerinin, "sivil savunmasız Türkleri gördükleri yerde hunharca katlettiğini" Osmanlı ordusunun ise sivil Ermenilere saldırmadığı gibi Ermeni askerleriyle de savaşmadığını belirtmişti.
1919 yılında, "Orduyu Hümayunda göstermiş olduğu hidemat-ı mühimme ve fedakaranesinden dolayı, beyan-ı teşekkürle" Venezuela'ya geri dönen Nogales, yaşamının diğer dönemlerinde Nikaragua, Panama, ABD gibi dünyanın farklı yerlerinde yaşadı.
Rafael de Nogales Mendez, 1937 yılının 10 Temmuz günü 60 yaşında Panama'da hayata gözlerini yumdu. Naaşı daha sonra ülkesi Venezuela'ya nakledildi ve burada defnedildi.
Rafael de Nogales Mendez'in Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı topraklarında yaşadığı yılları kaleme aldığı "Osmanlı Ordusunda Dört Yıl (1915 - 1919)" adlı hatıratını satın almak veya incelemek için tıklayın.