Arama
Hindistanlı mütefekkir Şibli Numani İstanbul’u nasıl anlattı?
Şibli Numani, Hindistan'da modern düşüncenin temellerini atan mütefekkirlerden biri. Tarihçiliğinin yanında çalışmalarında temel İslam ilimlerini de işlemiş, ıslahat anlayışında fıkıh ve siyasetten önce kelama öncelik vermişti. Şibli Numani, kaleme aldığı "İslam Kahramanları" eserine yardımcı olacak belgelere ulaşmak için Osmanlı topraklarına gelmiş, nadir eserlerin bulunduğu birçok kütüphane gezmiş, Gazi Osman Paşa'nın da aralarında olduğu pek çok önemli kişiyle tanışıp sohbet etmişti. Peki, Sultan II. Abdülhamid zamanında İstanbul'a gelen Numani, bu toprakları nasıl anlattı?
En geniş kapsamlı araştırmasını İstanbul'da yapan Şibli Numani, İstanbul'a geldiği dönemde tahtta Sultan II. Abdülhamid bulunuyordu.
Üç aylık bir zaman diliminde birçok kütüphane gezdi, Gazi Osman Paşa gibi birçok önemli kişiyle tanışıp sohbet etme fırsatı buldu.
Gezebildiği yerler arasında, döndüğünde hocalığını yaptığı Nedvetü'l Ulema'da örnek almak üzere incelediği yerler de bulunuyordu.
Bunlar arasında, herkesin girme şansı bulamadığı Mekteb-i Harbiye gibi okullar da vardır. İstanbul'dan Hintli bir Müslüman din kardeşi olarak, kendisine takdim edilen dördüncü derece bir Mecidi padişah nişanıyla döndü.
Önemli bir mütefekkir olan Mevlana Şibli Numani, İstanbul'a geldiği günlere dair şu sözleri kaleme almıştı:
"Abbasi döneminde tercüme edilerek yazılmış eski Yunan ve Mısır dönemlerine ait kitapların, dünyada izine rastlanmadığını ve tamamen yok olduğunu zannediyordum. Ama İstanbul'a geldikten sonra bu düşüncemin yanlış olduğu ortaya çıktı.
Eski Yunan ve Mısır dönemlerine ait kitapların, çok miktarda tercümeleri yapıldığı göz önüne alınınca şu anda elde bulunanlar yok denecek kadar azdır. Bununla birlikte elde bulunan birkaç nüsha bile büyük kazançtır.
Türklerin eski dönemlerde yazılmış eserlere büyük önem verip onları korudukları anlaşılıyor. Nitekim onlar bu konuda Avrupalıların çalışmalarından da yararlanmışlardır.
İbn-i Rüşd, Aristo'nun bütün kitaplarının çok faydalı bir özetini yazmıştı. Bu özetin aslı yok olmuş, hiçbir yerde izine rastlanmıyordu. Fakat çok eskiden bunun Latinceye tercümesi yapılmış ve bu tercüme şu anda Avrupa kütüphanelerinde bulunuyor.
Es'ad Efendi adında bir Türk âlimi bu Latinceye tercüme edilmiş özeti, Arapçaya tercüme etmiş ve yer yer bazı eklemeler yapmıştır. Ben, bu tercümeyi Ragıp Paşa Kütüphanesi'nde gördüm. Büyük bir derleme eserdir. Türklerin ilmi çalışmalarının güzel bir örneğidir."