Arama
Hulefa-yi Raşidin dönemindeki karışıklıklar ve iç savaşlar
Hulefa-yi Raşidin olarak anılan dönem, Peygamber Efendimizin vefatının ardından İslam sancağını sırasıyla devralan dört halifenin idaresidir. Resul-i Ekrem "ihtilafla karşılaştığınızda size düşen görev benim sünnetime ve Hulefa-yi Raşidin'in sünnetine uymaktır" buyurmuştur. Ancak bu dönem aynı zamanda İslam tarihinde büyük fitne ve iç karışıklıkların çıkarıldığı, etkileri günümüze kadar ulaşan olayların yaşandığı bir devirdir. Nitekim yalnızca Hz. Ebu Bekir eceliyle vefat elmiş; diğer üç halife bu olaylar nedeniyle şehid edilmiştir.
Hz. Osman'ın öldürülmesinden sonra ortaya çıkan olaylar, Hz. Ali döneminin hemen tamamını işgal edip fetihlerin durmasına ve İslâm dünyasında asırlarca sürecek karışıklıkların çıkmasına sebep olmuştur.
Medine'deki sahâbîlerin ve isyancıların ısrarı üzerine hilâfet mevkiine gelen Hz. Ali'yi bekleyen en önemli mesele Hz. Osman'ın katillerinin bulunup cezalandırılması idi. Ancak ortada belirli bir katil olmadığı gibi, "Osman'ı hepimiz öldürdük" diyen âsilerle başa çıkmak da kolay değildi.
Hz. Ali, başta Suriye Valisi Muâviye olmak üzere kendisine biat etmek istemeyen bazı valileri görevlerinden aldı. Talha bin Ubeydullah Basra, Zübeyr bin Avvâm Kûfe valisi olmak istedilerse de halife isteklerini kabul etmedi.
Onlar da umre bahanesiyle Mekke'ye gittiler ve orada hacdan dönmeye hazırlanan Hz. Âişe ile buluştular. Bunun üzerine Hz. Âişe Mekke'de kalmaya karar verdi ve yaptığı bir konuşmada halka Osman'ın zulmen öldürüldüğünü söyledi.
Bu arada, Hz. Osman'ın şehadetinden sonra Medine'yi terk eden Emevî kabilesi mensupları ile Hz. Ali'nin görevlerine son verdiği Basra ve Yemen valileri de beytülmâllerinde bulunan para ve savaş malzemelerini yanlarına alarak Mekke'ye geldiler ve Hz. Âişe'ye katıldılar.
Hz. Osman'ın kanını dava için harekete geçen Hz. Âişe'nin liderliğinde toplanan bu insanlar Basra'ya gitmeye karar verdiler. Hz. Ali de onlarla karşılaşmak amacıyla Kûfe'ye doğru yola çıktı ve sonuçta Cemel Vak'ası vuku buldu (656); birçok Müslümanın öldüğü bu mücadelede Hz. Ali üstün geldi.
Görevden alınmayı kabullenemeyen ve yeni valiyi şehre sokmayan Emevîlerin lideri durumundaki Muâviye, Hz. Ali'ye biat etmediği gibi onu halifenin öldürülmesine ilgisiz kalmakla ve âsileri ordusunda barındırmakla suçladı.
Ayrıca Hz. Osman'ın kanlı gömleğini ve hanımı Nâile'nin kesik parmağını camide halka göstererek onları Hz. Ali'ye karşı kışkırtmaya, arkasından da Hz. Osman'ın akrabası sıfatıyla onun kanını dava etme hakkına sahip olduğunu söyleyerek bunu gerçekleştirmek amacıyla Suriye'deki Müslümanlardan biat almaya başladı.
Muâviye'nin Cahiliye döneminin kan davası anlayışını hatırlatan bu tutumu karşısında Hz. Ali Cemel Vak'ası'ndan sonra onu yeniden biata davet etti.
Muâviye ise Hz. Osman'ın katillerinin kendisine verilmesini, Hz. Ali'nin halifeliği bırakmasını ve şûra usulüyle yeni bir halife seçilmesini teklif etti. Onun bu tavrı iki tarafı Sıffîn'de karşı karşıya getirdi (Haziran 657).