Arama
İbn Haldun’un Mukaddime adlı eserinde ‘umran’ ilminin tarihle olan ilişkisi
Mukkadime eseriyle tarih yazıcılığında döneminde bir çığır açan İbn Haldun, sosyoloji biliminin öncüleri arasında kabul edilir. Mukaddime'de medeniyetlerin yükselişine ve çöküşüne dair kritik fikirlerini açıklayan İbn Haldun, bu durumu izah ederken 'umran' fikrinin altını çizer. Peki tarih ve 'umran' kavramlarının sıkça yer aldığı Mukaddime'de, bu iki alanın birbirleriyle olan bağlantısı neydi?
Mukaddime' de umran ilminin ilkeleri üzerinde de durulmuştur. Bunlar ispatlanmış ilkeler değildir fakat o dönem için ortaya koyulması bu ilkeleri önemli kılmıştır. Coğrafya, iklimler, maddi durum, metafizik gibi konuların bir toplumu oluşturmadaki etkisine yer verilmiştir.
İbn Haldun, bir topluluğun "bedavetten" (göçebelik) "hadarete" (medeniyet) geçişini, söz konusu konular üzerinden ilke ve sonuç bağlamında değerlendirerek hükümlerini ortaya koymuştur. Bir toplumda ilim zeminin oluşabilmesi için belli bir alt yapıya sahip olması gerektiğini, geri kalmış toplumların bir medeniyet inşa etme yetisinden uzak olduğunu ve bu durumun çok eski çağlardan beri aynı şekilde ilerlediğini anlatır. İbn Haldun, tarihi bir malzeme olarak görerek toplumların yapılarını, durumlarını, yaşadıklarını ve gelişim düzeylerini incelerken kullanacağı bir rotası haline getirmiştir.