Arama
İlaçlar hakkında 15 ilginç bilgi
Dünya üzerindeki ilk eczanenin, bundan tam 12 asır önce Bağdat'ta kurulduğunu biliyor muydunuz? Peki ya, "muhtesib" adlı memurların görevlerinin, sadece ilaçların ağırlığını, saflığını ve bozulup bozulmadığını denetlemek olduğunu? Müslüman âlimler, 9'uncu yüzyılda temelini attıkları eczacılığı geliştirmiş, bu alanda birçok yazılı eseri literatüre kazandırmışlardı. Ortaya koydukları eserlerle tıpta adeta bir devrim gerçekleştiren İslam âlimleri, insanlığa asırlar boyu aktarılacak kıymetli bir miras bıraktılar. İlaçlara ve eczanelere dair bilinmeyenleri sizler için derledik.
9'uncu yüzyılda, pratik yanı oldukça gelişen eczacılık bilimi, bugün isimlerini sıklıkla zikrettiğimiz Müslüman âlimler tarafından destekleniyordu.
Hastalıklar için çok çeşitli ilaç ve çareleri ilk kez açıklayan Sebur bin Sehl, kimyasal bileşiklerin tıpta kullanımını teşvik eden Râzî, 700 kadar müstahzar ile bunların özelliklerini, etki mekanizmalarını ve endikasyonlarını açıklayan İbn Sînâ ve doğru ilaç dozajını belirleyip uygulayarak tıbbi formüllerin temelini atan Kindî gibi bilim insanlarınca destekleniyordu.
11'inci yüzyılda Birûnî, bu alandaki en değerli eserlerden birini yazdı.
Farmakoloji Kitabı adlı bu eser, ilaçların özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi vermekte ve eczanenin rolünü ve eczacının görev ve sorumluluklarını ana hatlarıyla açıklıyordu.
Alanında etkili olan diğer âlimler arasında, süblimleştirme ve damıtma yoluyla ilaç hazırlanmasının öncülüğünü yapan İspanyalı Zehrâvî yer alır. Bu gelişmeler sayesinde çok farklı çeşitlerde yeni ilaç üretmek mümkün olmuştu.
Vücut içi dikişlerde kedi bağırsağı kullanan Zehrâvî, bir adım ileri giderek bağırsak keselerinin içinde eriyen ilaçlar hazırladı.
Bugün yuttuğunuz her ilaç kapsülünde, o kapsülün ilk örneğinin bin yıl önce geliştirildiğini lütfen hatırlayınız.
Zehrâvî'nin Liber Servitoris adıyla Latinceye tercüme edilen Et Tasnif adlı eseri, okuyucuya "bitkisel ilaç" hazırlama ve bunları birleştirerek karmaşık ilaçlar elde etme konusunda bilgiler verir.
Zehrâvî aynı zamanda mürdesenk (kurşun monoksit), beyaz kurşun, kurşun sülfit (yanmış kurşun), yanmış bakır, kadmia, markazit (demir sülfit), sarı arsenik ve kireç gibi maddelerin ve çok sayıda vitriol ve tuzun nasıl hazırlanacağını anlatır.
Ebu Mansur Muvaffak, 10'uncu yüzyılda İlaçların Gerçek Özelliklerinin Temelleri adlı eseri yazarak çığır açtı. Bu kitapta arsenik oksidi açıklayan Ebu Mansur, silisik asit hakkında da bilgi sahibiydi.
Bu maddenin bugünkü kullanım alanlarından bir tanesi, kolay tahriş olan midelerde koruyucu bir zar oluşturan haplardır.
Sodyum karbonat ve potasyum karbonatı birbirinden net olarak ayırt eden Ebu Mansur, bakır bileşiklerinin zehirli olduğuna dikkat çekiyor; bu anlamda özellikle bakır vitriol ve kurşun bileşiklerini vurguluyordu. Deniz suyunun damıtılarak içilmesinden de bahsetmişti.