Arama
İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler
İslam uygarlığı, çok sayıda yeni mimari fikir ve stilin yükselmesinde öncü oldu. Müslüman mimar ve mühendisler, önceki medeniyetlerin mimari becerilerini geliştirip yepyeni formlar keşfettiler. Hem büyük açıklıkları birbirine bağlayan, hem de ağır yükler taşıyan kemerler, zamanla mimarinin olmazsa olmazları haline geldiler. Teknik anlamda yapıya sağladığı desteğin yanında eserlere eşsiz bir estetik katması nedeniyle de sık sık tercih edilen mimari unsurlardan oldular. Bugün pek çok yapıda gördüğümüz kemerlerin bin yıl öncesine uzanan geçmişine dair bilinmeyenleri derledik.
🔸 Sivri kemerin ve Müslümanlara ait diğer motiflerin Avrupa'nın en etkili iki kilisesi olan Cluny ve Monte Cassino'da kullanılmasından cesaret alan Hristiyan Avrupa'sı bu formları alarak uygulamaya başladı.
🔸 Yeni moda olan her şey gibi, sivri kemer de yayılarak 12'nci yüzyılın ortalarında Almanya'ya ve nihayetinde Avrupa'nın diğer kısımlarına ulaştı. İngiltere'de bu kemerin kullanıldığı çok sayıda bina bulunup, tamamına yakını dini amaçlı yapılardı.
🔸 İspanya ve Sicilya dâhil olmak üzere diğer Müslüman ülkelerde ve Avrupa'da kullanılması öncesinde ilk kez Irak'ın Samarra şehrinde tasarlanan dilimli kemerin ilk görüldüğü yer, 848 ve 849 yılları arasında Samarra'da inşa edilen Mütevekkil Camii'nin pencereleridir.
🔸 Dış duvarda bulunan bu pencerelerin üst kısımları beş dilimli kemerlerden oluşur.
🔸 Kuzey Afrika ve Endülüs'e ulaşan dilimli kemer burada çok popüler olmuş, Kurtuba Camii başta olmak üzere Mağribi yapılarının çoğunu süslemiştir.
🔸 10'uncu yüzyıldan itibaren, Avrupalılar hayran kaldıkları bu kemeri kendi bina, plan ve sanat eserlerinde kullandılar.
🔸 En popüler kullanımı Hristiyanlıktaki teslis inancına uygun düşen üç dilimli form ile oldu. Bu kemerlerin birçoğunda olduğu gibi asıl ilham kaynağı Kurtuba camisindeki kemerlerdi.
🔸 Yarım dairesel kemerin Avrupa'ya gelmesinden sonra önemli hale gelen kemerlerden bir tanesi de Gotik kemer olarak bilinen kaş kemerdi.
🔸 Bu kemer, sivri kemerin stilize edilerek geliştirilmiş haliydi. Kemer yayı birbirine bakan iki tane "S" formundan oluşan bu kemer çoğunlukla dekoratif amaçla kullanılıyor, bazen üst kısmına bir taş düğüm atılıyordu.
🔸 Müslüman Hindistan'da geliştirilerek 14'üncü yüzyılda Avrupa'ya ulaşan bu kemer, özellikle Gotik 16'ncı yüzyıl mimarisinin son dönemlerinde Venedik, İngiltere ve Fransa'da popüler hale gelecekti.
🔸 Bu kemeri İngiltere'nin her yerinde görmek mümkündür, çünkü kilise katedrallerin tamamına yakınında tam kaş kemere ya da kaş kemer kalıbına rastlanır.
🔸 Bunların her ikisi de dekoratif paravanlarda, bina girişlerinde ve sonraki dönemlere ait Gotik stillerde kullanılmıştır.
Derlenmiştir.
1001 İcat, Dünyamızda İslam Mirası, Sabah, 2010