Arama
İstanbul'daki camilerin ilginç hikayeleri
İstanbul denilince akla ilk gelenlerden biri de yüzyıllardır şehrin siluetinin eşsiz parçaları olan camilerdir. Şehrin kimliğinin en önemli parçalarından biri olan camilerle ilgili bilgiler ise bu zenginlik karşısında eksiktir. Cami yaptırmak için Sultan III. Murad'dan yer isteyen ve kaptan-ı derya olduğu için camiyi denize yaptırması söylenen Kılıç Ali Paşa'nın, denizi toprakla doldurtarak yaptırdığı caminin hikayesini biliyor musunuz? İşte İstanbul'daki 20 caminin ilginç hikayeleri...
Son Osmanlı şaheseri
Sultan Ahmet Camii, 1609-1616 yılları arasında Sultan I. Ahmed tarafından Mimar Sedefkâr Mehmed Ağa'ya inşa ettirilmiştir. İnşa edildiği dönemde cami uzunca bir süre cuma günleri Topkapı Sarayı ahalisinin ibadetlerini gerçekleştirdiği mekân olmuş, Ayasofya'nın 1934 yılında camiden müzeye dönüştürülmesiyle, bir kez daha İstanbul'un ana camisi konumuna gelmiştir.
Şükrün bir ifadesi
Zitvatorok barış anlaşması bölgeye ve Osmanlıya bir rahatlama dönemi açıp devletinin prestijini tekrar perçinleyince Sultan 1. Ahmet Allah' a bir şükür ifadesi olmak üzere İstanbul'da o zamana kadar görülmemiş güzellikte bir mabed yükseltmeyi aklına koyar. Sultanın en büyük amacı, o zamana kadar yapılmış olan camilerin en büyüğünü ve en güzelini yapmak, özellikle de Ayasofya' yı geçerek daha görkemli bir yapı inşa ederek kulluğunu kanıtlamak olmuştur.
50 farklı lale deseninden 20 bin iznik çinisiyle süslü
Sultan Ahmed Camii, külliyesiyle birlikte İstanbul'daki en büyük yapı topluluklarından biridir. Bu külliye bir cami, medreseler, hünkâr kasrı, arasta, dükkânlar, hamam, çeşme, sebiller, türbe, darüşşifa, sıbyan mektebi, imarethane ve kiralık odalardan oluşmaktadır. Bu yapıların bazıları günümüze ulaşmamıştır. Yapının mimari ve sanatsal açıdan dikkat çeken en önemli yanı, 20.000'i aşkın 50 farklı lale deseninden oluşan İznik çinisiyle bezenmesidir. Bu çinilerin süslemelerinde sarı ve mavi tonlardaki geleneksel bitki motifleri kullanılmış, süslemeler yapıyı sadece bir ibadethane olmaktan öteye taşımıştır.
Avluya atıyla giren padişahın kordona çarpmaması için kafasını eğmesini gerekiyordu. Padişahın bile camiye girerken kendisine çeki düzen vermesi Osmanlı'nın ibadet alanlarına duyduğu açıkça ortaya koymaktadır.
Gerçek ismi Şemsi Paşa Camii olan ve Üsküdar sahilde bulunan caminin ismine dair ilginç rivayetler aktarılıyor. Söylenenlere göre, camiye Kuşkonmaz denmesinin bir başka nedeni de Şemsi Paşa'nın kişiliğiyle ilgili. Fazlasıyla titiz bir kişi olan Şemsi Paşa, Sokullu Mehmet Paşa ile rekabet halindeymiş. Zaman zaman şakayla karışık atışırlarmış. Şemsi Paşa bir gün Sokullu'ya, "Sokullu, camini kuşlar pislemiş" diye takılınca, "Gökyüzüne açık olan her yer kuşların pislemesine müsaittir" cevabını almış. Paşa, cami yaptırmaya karar verince Sokullu'nun sözü aklına gelmiş. Mimar Sinan'a giderek, "Bana öyle bir yerde cami yap ki üzerine kuşlar pislemesin" demiş. Sinan, bütün camilerinde yaptığı gibi iyi bir araştırmadan sonra kuzey- güney rüzgârlarının kesiştiği bu noktayı bulmuş. Dalgaların kıyıya çarpmasıyla meydana gelen titreşimleri incelemiş ve camiyi burada yapmaya karar vermiş.
Mimar Sinan'ın en küçük eseri
Şemsi Ahmed Paşa tarafından yaptırılan bu eser, Mimar Sinan'ın inşa ettiği en küçük külliyedir. İki kapısı olan cami avlusunun biri kapısı deniz tarafına, diğeri ise park yönüne açılmaktadır. Kesme taştan harpuştalı olarak yapılan bu kapıların üzerinde kitabe yoktur. Avlu duvarlarında, klasik demir parmaklıklı pencereler bulunmaktadır. Camiye park tarafındaki kapıdan girildiğinde, sağ tarafta küçük bir hazire, sol tarafta ise aptes mahalli görülür. Avlunun kuzey ve doğu tarafı 'L' şeklindeki medreseler tarafından çevrilmiştir.
Adını evliyaya kaptıran cami
Laleli Camii padişah Üçüncü Mustafa tarafından yaptırıldı. Yaptırdığı hiçbir camiye adını vermeyen sultan, Laleli Camii'ne adını vermeyi düşünmektedir. Caminin şekillendiği günlerde o civarda yaşayan Laleli Baba'yı da ziyaret eder. Ziyaret esnasında aralarında tatsız bir konuşma geçer. Sultan, bu olaydan birkaç gün sonra rahatsızlanır. Hekimler derdine çare bulamayınca Üçüncü Mustafa'nın aklı başına gelir. "Boşuna uğraşıyoruz, bu derdin ilacı Laleli Baba'da" der ve yaşlı dervişin huzuruna koşup affını ister. İyileşince de ince bir espriyle, "Kendi adımıza bir cami yaptırdık, onu da şeyhe kaptırdık" der ve camiye onun ismini verir.
Caminin planı kare olup kubbesini altı yarım kubbe çevrelemektedir. Hünkar mahfili sol taraftadır. Birer şerefeli iki minaresi vardır. Sol taraftaki minare, cami inşasından altı yıl sonra yapılmıştır. Binanın ön tarafı ileriye doğru bir çıkıntı teşkil ederken yanlarda Yeni Cami'de olduğu gibi sütunlu galeriler vardır. Ortada sekiz köşeli planda yükselen orta duvarlar üzerine inşa olunan bir kasnak üstüne tek bir kubbe yerleştirilmiş ve duvar köşelerine birer ağırlık kuleleri yapılmıştır.
Üsküdar'da bulunan camiyi, Mihrimah Sultan ve Rüstem Paşa'nın kızı Ayşe Hanım Sultan Yaptırmıştır. Eser 1594 tarihinde Aziz Mahmud Hüdaî Efendi adına yapıldığından, bu isimle anılmaktadır.
Aziz Mahmud Hüdaî Efendi Camii, bir bakıma Hırka-i Şerif 'in Fatih'e kattığı manevi zenginliğin bir benzerini Üsküdar'a katmıştır. Cami, çevresindeki imaret, türbe, kütüphane, hünkâr mahfili, çeşme, derviş hücreleri, şeyh evi, fırın ve bir hamamdan oluşmaktadır. Yaklaşık 10.000 metrekarelik çok geniş bir alana yayılan bu külliyede, dergâhın çok büyük olan vakıflarının hesapları yapıldığı gibi, kıymetli mücevherat da saklanmaktaydı.
III. Murat ve I. Ahmed'in saygısını kazanan Aziz Mahmut Hüdayi'nin Sevenleri için şu duası meşhurdur: "Sağlığımızda bizi, vefatımızdan sonra kabrimizi ziyaret edenler ve türbemizin önünden geçtiğinde Fatiha okuyanlar bizimdir. Bizi sevenler denizde boğulmasın ahir ömürlerinde fakirlik çekmesin, imanlarını kurtarmadıkça göçmesin."
Planı padişaha ait olan bir cami
Yıldız Camii, son dönem Osmanlı cami mimarisinde benzeri olmayan bir örnektir. Barbaros Bulvarı'nda Yıldız Sarayı yolu üzerindeki cami, 1885-1886 yılları arasında Sultan II. Abdülhamid tarafından Nikolaki Kalfa'ya yaptırıldı. Hamidiye ya da halk arasındaki adıyla Yıldız Camii'nin planı yine Abdülhamid tarafından çizildi. Bu nedenle planı bir padişah tarafından çizilen tek cami özelliğine sahiptir. Ayrıca Abdülhamid bu caminin ahşap kafeslerini de kendisi yapmıştır.