Arama
İstanbul’u küle çeviren afet: 1756 yangını
Deprem ve yangınlar, denizin, toprağın, göğün ve insanın müthiş ahenginden hoş bir koku olan İstanbul'u tarihin hiçbir döneminde rahat bırakmadı. Sinesinden tarih yükselen şehir, kızgın alevler yüzünden gözünden sakındığı binlerce mamur yapısını kaybetti. İstanbul'u küle çeviren yangınlardan birisi de elim neticelere sebebiyet veren 1756 yangınıydı.
🔴 1756 yılında gerçekleşen bu büyük yangın, İstanbul halkını derinden etkiledi. Yangın 18. yüzyılın ikinci yarısında meydana gelirken payitahtın nüfusu yaklaşık 500.000 idi.
🔴 Avrupa'da nüfus olarak Londra ve Paris'le birlikte en büyük üç şehirden birisi olan İstanbul'da halk, bu elim felaketten ciddi bir şekilde etkilendi.
🔴 Osmanlı'nın resmi tarihçilerinden Vakanüvis Hakim Efendi "Tarih" adlı eserinde yangının, 8 Şevval yani 6 Temmuz Pazartesi gecesi saat 02.00 sularında İstanbul surunun dışında Cibali'de, Yahudi evlerinden çıktığını belirtir.
🔴 Yine Hakim Efendi'nin belirttiğine göre yangın Cibali Kapısı'na gelinceye kadar bazı ev, mahzen ve dükkanları küle çevirerek şehrin içerisine kadar girer. Buradaki evler de alevlere teslim olur ve yangın, rüzgarın da etkisiyle şiddetini artırarak kol kol ilerler.
🔴 Halkın ve tulumbacıların yoğun çabası devasa yangını söndürmeye yetmedi. Yangın esnasında canını ve malını kurtaran binlerce kişi, güvenli gördükleri bazı cami avlularına, meydan ve bahçelere sığındı. İstanbul'u küle çeviren yangın iki gün sonra kendiliğinden söndü.
📌 Bir Bilgi
1756 yangını ve bunun yanı sıra pek çok afet, 1754-1757 yılları arasında üç yıl padişahlık yapan Sultan III. Osman'ın hükümdarlık dönemine denk gelir. Dönem, İstanbul için adeta doğal felaketler ve yangınlar devri olur.
Farkında mısınız? - İstanbul'un gözcüsü: Beyazıt Yangın Kulesi
🔴 İstanbul halkını derinden etkileyen hadise ediblerin satırlarına, ressamların eserlerine, şairlerin beyitlerine dahi yansıdı. Mati isminde bir şair kaleme aldığı beyitle 1756 İstanbul yangınını şu şekilde özetlemişti:
"Parlayınca hışım odu Mati dedi târihin
'Nâr-ı kahrı geldi Hakkın yaktı hep İstanbul'u"
Günümüz Türkçesi
Öfke ateşi parlayınca Mati tarihini söyledi
Hakkın kahreden ateşi geldi, yaktı bütün İstanbul'u
🔴 Yangını söndürmek için bütün halk, yeniçeriler, sadrazam ve padişah büyük çaba gösterdi. Kısa bir süre sonra mavi ve yeşil İstanbul'un kızıl renklere teslim olduğu günler geçtiğinde afetin oluşturduğu acı durum gün yüzüne çıktı. Binlerce ev, cami, mescit, dükkan ve askeri yapı yerle bir olmuştu.
🔴 Yangından sonra ilk olarak şehrin ortasında yer alan askeri yapıların onarımına yönenildi. 13 Temmuz'da binaların inşasına başlandı. Yangının üzerinden ancak belli bir süre geçtikten sonra harap olan cami, mescit, ev, dükkan, fırın ve hamamlar yeniden inşa edildi.