Arama
İstanbul’u küle çeviren afet: 1756 yangını
Deprem ve yangınlar, denizin, toprağın, göğün ve insanın müthiş ahenginden hoş bir koku olan İstanbul'u tarihin hiçbir döneminde rahat bırakmadı. Sinesinden tarih yükselen şehir, kızgın alevler yüzünden gözünden sakındığı binlerce mamur yapısını kaybetti. İstanbul'u küle çeviren yangınlardan birisi de elim neticelere sebebiyet veren 1756 yangınıydı.
🔴 Osmanlı'nın resmi tarihçilerinden Vakanüvis Hakim Efendi "Tarih" adlı eserinde yangının, 8 Şevval yani 6 Temmuz Pazartesi gecesi saat 02.00 sularında İstanbul surunun dışında Cibali'de, Yahudi evlerinden çıktığını belirtir.
🔴 Yine Hakim Efendi'nin belirttiğine göre yangın Cibali Kapısı'na gelinceye kadar bazı ev, mahzen ve dükkanları küle çevirerek şehrin içerisine kadar girer. Buradaki evler de alevlere teslim olur ve yangın, rüzgarın da etkisiyle şiddetini artırarak kol kol ilerler.
🔴 Halkın ve tulumbacıların yoğun çabası devasa yangını söndürmeye yetmedi. Yangın esnasında canını ve malını kurtaran binlerce kişi, güvenli gördükleri bazı cami avlularına, meydan ve bahçelere sığındı. İstanbul'u küle çeviren yangın iki gün sonra kendiliğinden söndü.
📌 Bir Bilgi
1756 yangını ve bunun yanı sıra pek çok afet, 1754-1757 yılları arasında üç yıl padişahlık yapan Sultan III. Osman'ın hükümdarlık dönemine denk gelir. Dönem, İstanbul için adeta doğal felaketler ve yangınlar devri olur.
Farkında mısınız? - İstanbul'un gözcüsü: Beyazıt Yangın Kulesi
🔴 İstanbul halkını derinden etkileyen hadise ediblerin satırlarına, ressamların eserlerine, şairlerin beyitlerine dahi yansıdı. Mati isminde bir şair kaleme aldığı beyitle 1756 İstanbul yangınını şu şekilde özetlemişti:
"Parlayınca hışım odu Mati dedi târihin
'Nâr-ı kahrı geldi Hakkın yaktı hep İstanbul'u"
Günümüz Türkçesi
Öfke ateşi parlayınca Mati tarihini söyledi
Hakkın kahreden ateşi geldi, yaktı bütün İstanbul'u
🔴 Yangını söndürmek için bütün halk, yeniçeriler, sadrazam ve padişah büyük çaba gösterdi. Kısa bir süre sonra mavi ve yeşil İstanbul'un kızıl renklere teslim olduğu günler geçtiğinde afetin oluşturduğu acı durum gün yüzüne çıktı. Binlerce ev, cami, mescit, dükkan ve askeri yapı yerle bir olmuştu.
🔴 Yangından sonra ilk olarak şehrin ortasında yer alan askeri yapıların onarımına yönenildi. 13 Temmuz'da binaların inşasına başlandı. Yangının üzerinden ancak belli bir süre geçtikten sonra harap olan cami, mescit, ev, dükkan, fırın ve hamamlar yeniden inşa edildi.
🔴 Birbirinden eşsiz eserlerle donanmış İstanbul'un şehrin üçte birini yakan ve yaklaşık iki gün süren yangından sonra tekrar imar edilmesi hiç de kolay olmadı. Barındırdığı ilmi yekun ve mimari deneyim açısından değerli onlarca eser, alevlerin arasında tarihin tozlu sayfalarına karıştı.
🔴 Ne yazık ki 1756 İstanbul Yangını, mamur şehirde gerçekleşen son yangın olmadı. Yirmi altı yıl sonra yine Cibali'de İstanbul'un gördüğü en büyük yangın gerçekleşti. Önceki yangınları küller altında bırakan 1782 İstanbul Yangını, İstanbul'u bir kez daha kızıl ve kara renklere boyadı.