Arama
İstanbul'un az bilinen 10 eski sanayi kuruluşu
İstanbul, kritik dönemlerde varlığı ve gücüyle tarihe yön veren nadir şehirler arasında yerini alır. Kuşkusuz bu rol, İstanbul'un ekonomik gücü ile de ilgilidir. Peki, Osmanlı İmparatorluğu'nda en çok sanayi tesisine ev sahipliği yapan şehrin İstanbul olduğunu biliyor muydunuz? İstanbul'un üretim tesisleri için tarihte yolculuk yaparak, İstanbul'un az bilinen 10 eski sanayi kuruluşunu derledik.
Şirket ilk iş olarak Azapkapı-Ortaköy, Eminönü, Aksaray, Aksaray-Yedikule, Aksaray-Yedikule, Aksaray-Topkapı arasında 4 hat açmaya karar verir. Güzergâh boyunca Arnavut kaldırımları sökülerek yerlerine düz kesme taşlar döşenir ve demir yolu da bu taşların üzerine monte edilir.
Bu işlemler ve sipariş edilen tramvaylar da geldikten sonra tramvay artık ilk seferini yapmaya hazırdır. 1872 sonbaharında meraklı gözler, bir tramvaya koşulmuş atların rayların üzerinde düzenli sesler çıkararak gidişini izlemektedir.
Fakat tramvayın güvenlik sorunu vardır. Bu sebeple tramvay için bir korna sistemi hazırlanır. Buna göre vardacı olarak anılan kişi elinde borazanla tramvayın geçeceği kritik güzergâhlarda "Varda, vardaa" diye bağıracaktır.
1914 yılından itibaren tramvayların elektrikle işletilmesine karar verilir. İlk elektrikli tramvay Silahtarağa Elektrik Fabrikası'ndan sağlanan elektrikle ve kesilen kurbanlar eşliğinde 1917 kışında Galata Köprüsü'nden geçer.
Üsküdar Matbaası, bir diğer adı "Darü't Tıbhanü'l Cedide" imparatorluk matbaa tarihinde bir ilk olmasa da önemli bir yer teşkil eder. İlk Türk matbaası İbrahim Müteferrika tarafından 1727 yılında kurulur. Müteferrika'nın ölümünden sonra farklı kişiler tarafından işletilen matbaa bir süre sonra kapanır. 1782 yılında matbaayı Fransız Elçiliği satın almak ister. Bunun üzerine Raşit Efendi tarafından, ondan da 1796 yılında satın alınarak, Mühendishane hocası Abdurrahman Efendi getirilir.
1824 yılında tamamlanan taşınma işlerinin ardından matbaa yeni yerinde hizmet vermeye başlar. Burada ilk defa oynar harfler ve 1848'de ilk defa italik yazı kullanılır. Bir süre sonra Osmanlı'nın ilk gazetesi olan Takvim-i Vakayi'yi basmak için Üsküdar Matbaası'nın yanında bir matbaa kurulur ve diğer matbaa ile birleştirilir.
Birleşmeden sonra Matbaa-i Amire olarak anılmaya başlanır. Cumhuriyet dönemine kadar hizmet veren kurum daha sonra Milli Matbaa, 1939 yılında ise Milli Eğitim Basımevi adını alır.