Arama
İstanbul'un bilinmeyen 10 eski gazetesi
Türkiye'de modern mizahın ilk örneklerine 1870 yılında çıkan Diyojen gazetesinin yer verdiğini biliyor muydunuz? Ya da Ahmet Midhat ve Melih Cevdet tarafından çıkartılan "Devir"in, daha ilk sayısından yasaklandığını ve daha sonra "Bedir" ismiyle yayımlandığını? Sizler için, İstanbul'un bilinmeyen eski gazetelerini derledik.
1875'te Mehmed Efendi tarafından çıkarılmıştır. Dili ağır başlı fakat özgürdür. Yazarlarından biri olan Namık Kemal'in etkisi görülmektedir. Sadakat aynı sene içinde Mümeyyiz'in tecrübelerinden de yararlanarak ikinci bir çocuk gazetesi nüshası çıkarmıştır. Çıktığı zamanlarda üç bin okuyucusu bulunduğu tahmin ediliyor. Çıktıktan beş ay sonra sessizce kapanmıştır.
21 Ağustos 1886'da İstanbul'da ''Mizancı'' namıyla anılan Murad Bey tarafından haftalık olarak çıkarılmaya başlanmıştır. Gazetede iç ve dış politika konularına, ekonomi, eğitim ve maliyeyle ilgili çeşitli problemlerin çözümüne yer verilmiştir.
Siyasi ve ekonomik özgürlüğe ilişkin yazılarının hükümetin dikkatini çekmesi üzerine Murad Bey Mısır'a kaçmıştır. İstanbul'da yayınlandığı dönemlerde Mizan, iktisadi konulara yönelmiştir. Mısır'da Murad Bey'in İstanbul'daki ilimler politikası yerine tahrikçi ve ihtilalci Murat kimliğini ön plana çıkarması ve İttihatçıların görüşlerini savunmaya başlaması önemledir.
Murad Bey yazılarında, basın özgürlüğünün yasal sınırlar içinde sağlanmasından yargının ıslahına, bir danışma kurulunun oluşturulmasından sorumlu bir hükümet ve ayan meclisinin kurulmasına kadar pek çok soruna değinmiştir. Mizan 1897'de bir süreliğine kapanmıştır.
Panislamist olan Murad Bey'in en büyük ideali halife aracılığıyla tüm Müslümanların yabancı boyunduruğundan kurtulup, büyük bir İslam imparatorluğu kurulmasıdır. Özellikle basın yoluyla mücadelesinde Namık Kemal'in etkisinde kaldığı ve yazılarında onu taklit ettiği görülmektedir.
Mizancı Murad'ın fikir hayatının bazı dönemlerinde beliren değişiklikler nedeniyle Ahmed Rıza'yla araları açılmıştır. Bu yüzden Jön Türkler bu iki kişi etrafında toplanmıştır. Fikirlerinin değişmesi üzerine Mizancı Murad yurdu dönmüş ve Mizan'ı günlük olarak çıkarmaya başlamıştır. Murad Bey'in İttihatçılara karşı bir tutum izlemesi üzerine ve 31 Mart Olayları'ndan sonra gazete temelli olarak kapatılmıştır ve kendisi de Rodos'a sürülmüştür.
Osmanlı adıyla yayınlanan birkaç gazete vardır. Bunlardan ilki, 1877'de Çaylak Tevfik ile Ahmed Midhat'ın çıkardığı ''Osmanlı menafiine hizmet eder gazetedir'' alt logolu gazetedir. 10 Ağustos 1877 ve 7 Kasım 1877 tarihleri arasında doksan sayı kadar çıkarabilmiştir. Mizan'ın kapatılmasından sonra İttihak ve Terakki'nin ilk kurucularından olan Dr. Abdullah Cevdet tarafından 1897'de tesis edilmiştir. Ancak saray bu durumdan rahatsız olmuş ve Afrika'ya gönderilen Jön Türker'in serbest bırakılması karşılığı gazetenin kapatılmasını istemiştir. Gazete bir süre kapatılmış ancak saray sözünde durmadığından yeniden çıkarılmaya başlanmıştır.
Ahmed Midhat Efendi tarafından Mehmed Cevdet ile birlikte çıkarılan Devir, daha ilk sayısında kapatılmış, ancak ertesi gün Bedir ismiyle yeniden yayınlanmıştır. Bedir de 13. sayısında kapatılınca, Ahmet Midhat Efendi ve Melih Cevdet Dağarcık isimli bir dergi çıkarmışlardır. Ahmed Midhat Efendi, Servet-i Fünun dönem yazarlarındandır.