Arama
Kahvenin tahtını sarsan çayın Türkiye serüveni
Anadolu'dan binlerce kilometre ötede keşfedilmesine karşın, bu topraklara geldiği andan itibaren "kırk yıl hatırlı kahve"nin tahtını sarstı. En koyu muhabbetlerin yoldaşı, dünyaca meşhur Türk kahvaltılarının vazgeçilmezi oldu. Peki, sosyal yaşantımıza kattığı değerlerin yanında "ekonomimizin yeşil altını" olan çay, Türkiye'ye ne zaman geldi? Çay yetiştirmeye yönelik ilk girişim neden Abdülhamid döneminde gerçekleşti? En sağlıklı çay neden Türkiye'de yetişiyor?
Çayın kıymetini anlayan Rize'nin saygınlarından Hafız Hulusi Karadeniz ve birkaç arkadaşı, 1923-24 senelerinde Batum'dan çay tohumu tedarik ederek Vakkor isimli yaşlı bir Rus işçisinin de katkılarıyla Rize'de çayın denemesini yaptılar.
Bundan sonra dikilen tohumlar iyi ürün verince, devrin bilinen ziraatçılarından Zihni Derin, bölgede çayın atılımı için önemli adımlar attı.
1924 yılında 407 sayılı "Rize ili Borçka Kazası'nda Fındık-Portakal-Limon-Mandalina ve Çay Yetiştirilmesine Dair" kanun çıkarıldı. Kanunu hayata geçirmek üzere, bölgede bu ürünlerin yetiştirilmesinin uygulanması için, Çay Araştırma Enstitüsü kurulması vazifesi Zihni Derin'e verildi.
Zihni Derin Batum'a yetkili bir heyet gönderip çay tohumu getirterek bu merkezin bahçesinde ilk çay fidanlığını kurdu. Günümüzde bu arazi Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi tarafından kullanılıyor.
Üretim başladıktan sonra üreticilerle ilgili ilk kooperatif kuruldu. 1946'da "Çaycılar Yardımlaşma Kooperatifi" isimli kurum Zihni Derin ve arkadaşları tarafından kuruldu. Bu kooperatiflerin sayısı hızla arttı. 1947'de üretime başlayan ve makineleri İngiltere'den tahsis edilen Rize Çay Fabrikası, Türkiye'nin ilk çay fabrikası oldu.
Çay-Kur (Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü) ise, yetiştirme ve işletim kısmını sağlamak amacıyla 1971'de kuruldu. Karadeniz bölgesinde 1947 yılından 1983 yılına kadar 43 çay fabrikası kuruldu. Bu fabrikalar Rize, Trabzon ve Giresun'da bulunuyor.
Türkiye'de yılda kişi başına düşen çay tüketim oranı ortalama 2,3 kilogram. Dünyanın en çok çay içen milletleri listesinde Türkiye, dördüncü sırada yer alıyor.
Bugün, çayın vatanı Doğu Karadeniz'de, kimi zaman bin metreye kadar yükselen, 758 bin dekar alanda çay tarımı yapılıyor.
Doğu Karadeniz'de yetişen çayın en önemli özelliği ise tarımında kimyasal bir ilaçlama ya da ilaç kalıntılarının olmaması. Bu, ekolojik tarım için oldukça avantajlı bir durum.
Dünyada çay bitkisine kar yağan başka bir ülke daha yok. Yüksek tepelerin üzerlerinde yer alan çaylıklar kış aylarında kar altında kaldığında, böcek, mantar ve bakteriler yaşama imkânı bulamıyor. Bu nedenle tarım ilacı kullanımına gerek kalmıyor. Böylece en sağlıklı çay, Karadeniz topraklarında yetişiyor.
Fikriyat