Arama
Kanuni’nin süt kardeşi Yahya Efendi ve Külliyesi
İstanbul'un Beşiktaş İlçesi, Yıldız Mahallesi'ndeki Yahya Efendi Çıkmazı'nda yer alan ve 1538'de kurulan Yahya Efendi Tekkesi; on altıncı yüzyılın ileri gelen alim ve mutasavvıflarından Kanuni Sultan Süleyman'ın sütkardeşi Yahya Efendi'nin adıyla anılır. Yahya Efendi, kendi imkanları ile satın aldığı geniş araziyi düzenler, mescit-tevhidhane, çeşme ve çeşitli evlerden oluşan bir külliye niteliğindeki ilk tekkeyi tesis eder, çevresini bağlar ve çiçek bahçeleri ile donatır. Peki, Kanuni'nin süt kardeşi Şeyh Yahya Efendi kimdir ve kurduğu külliyenin özellikleri nelerdir?
📌 Camide bulunan tüm pencereler dikdörtgen biçiminde olup pervazlarla çerçevelidir. Caminin ortası bağdadi sıvalı, ahşap basık bir kubbe ile örtülü ve dört yönlü kırma ahşap çatı içinde gizlidir.
📌 Duvarlardan kubbeye geçiş baklavalı, prizmatik kagir mimari yapıya benzetilerek, üçgen ve beşgenlere ayrılmış, araları çıtalarla kapalı, böylece ahşaptan bir geçiş bölgesi oluşturulur.
📌 Tasavvufi yapıların birçoğunda görüldüğü gibi ilk tekke yapısının Yahya Efendi'nin evi olduğu bilinir.
📌 İstanbul'un fethinden önce şu an Şeyh Yahya Efendi Külliyesi'nin bulunduğu tepede bir kilise bulunmaktaydı. İstanbul'un fethedilmesinin ardından kilise ve çevresi sahiplerine bırakılır.
📌 Şeyh Yahya Efendi, kilisenin bulunduğu tepeyi çok beğenir. Kanuni Sultan Süleyman'a burayı satın almak için talepte bulunur. Bunun üzerine, arsa sahipleri ile anlaşılır ve burada oturanlar Karadeniz boğazındaki Mavramanos denilen yere nakledilerek yerleştirilir.
📌 Şeyh Yahya Efendi buraya dervişleri ile birlikte kullanmak üzere türbesi olan büyük bir oda yaptırır. Sonra da burada bir mescit ve yanında gelen ve gidenler için bir mesken inşa edilir. Külliye arazisinin bir kısmı bağ, bir kısmı da kabristana dönüştürülür.
📌 Şeyh Yahya Efendi 1570 yılında öldükten sonra ilk müdahale Sultan II. Selim tarafından yapılır. II. Selim, Yahya Efendi'nin kabri üzerine kagir kubbeli bir türbe yaptırır, bununla birlikte tekkeyi genişleterek yeniden inşa ettirir.
📌 Sultan Abdülmecit, etrafı semahane olan camiye sonradan minber ekletir.
📌 Sultan II. Osman'ın sadrazamı İstanköylü Güzelce Ali Paşa 1621'de vefat ettiğinde buraya defnedilir ve kabri üzerine kagir kubbeli bir türbe inşa edilir.
📌 Kaptan-ı Derya ve Veziriazam Cezayirli Gazi Hasan Paşa 1777'de Güzelce Ali Paşa Türbesi'nin karşısına bir çeşme yaptırır.
İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler
📌 Külliye 1812'de Sultan II. Mahmut tarafından tamir edilir ve tekkeye yeni derviş hücreleri eklenir.
📌 Ayrıca yapı, Sultan Abdülmecid döneminde de çeşitli onarımlar geçirir.
📌 1873'te Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Valide Sultan tarafından da ciddi bir onarım yaptırılır. Bu büyük onarım sonrasında yapı bugünkü şeklini alır.
📌 Yahya Efendi Türbesi ve Güzelce Ali Paşa şerifesi, Şehzade ve Kadınlar Türbesi ll. Abdülhamit tarafından yaptırılır.
📌 Pertevniyal Valide Sultan tarafından 1873 yılında yapılan çalışmalarla son haline ulaşan Yahya Efendi Külliyesi, 1925'te tekkelerin kapatılması ile birlikte cami olarak kullanılmaya başlar ve tekke yapısı, günümüzde de cami işlevini devam ettirir.
📌 Külliyede görülen hasarlar doğrultusunda 2011 yılında restorasyon başlatılır ve restorasyon Haziran 2013 tarihinde tamamlanır.
📌 Külliye içerisinde gerçekleştirilen çalışmalarla cami, imam ve müezzin odaları ile Yahya Efendi Türbesi, Güzelce Ali Paşa Türbesi, II. Abdülhamit tarafından yaptırılan Şehzade ve Kadınlar Türbesi yeniden restore edilir.
📌 Mezarlıkların külliyeye yakın bölümünde ise çevre düzenlemeleri yapılarak, külliye içerisinde yer alan ısıtma ve güvenlik sistemleri ile elektrik tesisatları ise tamamen yenilenir.