Arama
Kim geldi pencerelerinin tarihi geçmişi
Geleneksel Türk evleri Osmanlı sınırları içerisinde beş yüz sene kadar varlığını muhafaza etmiş ve günümüze de bu değerlerle birlikte gelmiş yapılardır. Bu evlerin içinde kendilerine has mimari özellikleri olan birçok bölüm, yaşam kültürümüze dair önemli bilgiler verir. Ecdadımızın armağanı olan bu tarihi değerlerin bizlere bıraktığı kültürel mirası bir çiçek gibi koruyup her daim yeşertmemiz gerekir. Bugün size köklü tarihimizin bir parçası olan geleneksel evlerdeki bir bölümden bahsedeceğiz: Kim geldi pencereleri... İçeriğini pek tabii tahmin edebilirsiniz. Gelin bu tarihimizin geçmişine kısa bir yolculuk yapalım.
🔸 Resûl-i Ekrem geniş evi dünyada insanı mutlu eden, kötü evi de mutsuz eden üç şeyden biri olarak sayar. Müslümanlar zenginleştikçe geniş ve güzel evler yaptırdılar.
🔸 İhtiyaca göre bu evlerin büyüklükleri değişmekle birlikte anne baba, çocuklar ve misafirler için en az üç oda (cümbüze) ideal kabul edildi.
🔸 Ev süslemelerinde Hz. Peygamber'in resimle ilgili hadislerini göz önünde tutarak daha çok sembolik figür ve geometrik motiflere yer verildi. Yabancı kültürlere ait resim ve sembollerden kaçındılar.
🔸 Evlerin esas yaşama katı, üst katlarıydı. Dışarıyı olabildiğince görebilme amacıyla bu katlar, bol pencereliydi. Birçok evin bu katında, "cumba" denilen sokağa bakabilmek için yapılmış üç tarafı kafesli pencerelerle çevrili ve üstü kapalı balkonlar bulunurdu.
🔸 Cumba, eski evlerde, pencere hizasından sokağa doğru çıkıntısı olan kafesli bölüme verilen isim. Dışa taştığı için alttan desteksiz kalan cumba, çökmelere karşı binanın ön cephesine yaslanan payandalarla desteklenirdi.
🔸 Cumba, TDV'de şöyle tanımlanır: "Sivil mimaride dışarıdan görülmeden sokağa bakabilmek maksadıyla kullanılan kafesli pencere veya binaların cephelerindeki çıkmaların üzerine yapılan üstü örtülü, üç tarafı pencereli bir nevi kapalı balkon, meşrebiye."
🔸 Geleneksel Türk evlerinin cephe düzenine büyük bir estetik sağlayan cumbalar şüphesiz yalnızca estetik kaygılarla tasarlanmadılar.
🔸 Odanın ya da eyvanın sokak manzarasına daha hâkim olabilmesi, evin yapıldığı arazinin durumu nedeniyle mekân oluşturma çabaları vb. nedenlerle yapılan cumbalar, aynı zamanda kapıya gelenin kim olduğunu görebilmek için de kullanıldı.
🔸 Çeşitli nedenlerle eve cumba yapılamadığı ya da cumba penceresinin kapıyı göremediği durumlarda ise kim geldi pencereleri kullanıldı. Kim geldi pencereleri sık kafesli bir üslupla genellikle ahşaptan yapılırdı. Böylece içeriden bakan kişi dışarıdaki kişi tarafından görülmezdi.
🔸 Cumbalar, Türk mimarisinin ağırlıklı olarak ahşaba dayandığı dönemlerde yoğun olarak kullanıldı ve şehirlerdeki Türk mahallelerine damgasını vurdu. Ancak taş ve betonarme yapılar yaygınlaştıkça terk edilmeye başlandı.