Arama
Kur’an’da bahsi geçen peygamberlerin anlatıldığı Ebla tabletleri
1974-75'te yapılan arkeolojik kazılar neticesinde Suriye'nin İdlib bölgesinde yalnızca Asur, Sümer ve Babür uygarlıklarının değil kültür bakımından zengin ve bilinmeyen bir uygarlığın izine daha rastlanıldı: Ebla Krallığı… Bu arkeolojik kazılarda Ebla Krallığı'na ait 20 bin kadar da tablet ortaya çıktı. Peki, bu tabletlerin dünya tarihi açısından önemi ve gizemi neydi? Tabletlerde, Kur'an-ı Kerim'deki hangi peygamberlerin ismi geçiyor ve hangi olaylar yer alıyordu?
🔍Genç arkeolog kazılara devam ettikçe Ebla'nın sırrı yavaş yavaş kendisini açığa çıkarmaya başladı. Bölgede milâttan önce 2500'den itibaren genişlemeye ve güçlenmeye başlamış bir krallık yaşamıştı, 900 sene gibi uzun bir müddet bölgenin hakim gücü olmuş ve Hititler tarafından ortadan kaldırılmıştı.
🔍Matthiae, bölgede yaptığı kazılarda Ebla Krallığı'nın 20 bin civarında tabletten oluşan arşivini bulmuştu. Bu arşiv, aynı zamanda diğer arkeoloji uzmanlarının üç bin yıldan beri bildikleri bütün çivi yazılı metinlerin çok daha fazlasıydı.
Farklı dile ait olan bu tabletler nasıl çözümlendi?
🔍Tabletlerdeki yazılarda iki dil ortaya çıkmıştı, Ebla diline fonetik yani ses olarak temsil eden Sümerce ve daha önce bilinmeyen bir dil kullanılan Sümer çivi yazısı…
🔍Tabletler hakkında bilgilere ulaşabilmek için öncelikle Ebla dili üzerinde çalışılması gerekiyordu.
🔍Tabletlerin hepsi MÖ 2500 ve şehrin yıkıldığı MÖ 2250 yılları arasında tarihlendi. Roma Üniversitesi'nde genç bir Asuroloji uzmanı olan Giovanni Pettinato, bu iki dilli tabletleri kıyaslamalı bir şekilde çözmeyi başardı. Tabletlerin çözülmesi Ebla Krallığı başta olmak üzere pek çok sırrı da açığa çıkarıyordu.
Tabletlerde Ebla şehrinin kral listeleri, kraliyet törenleri, ferman ve anlaşmalar, yer isimlerinin yer aldığı atlas (MÖ 2600) ile ilahiler, ayinler, destanlar ve atasözlerini içeren edebi metinler vardı.
📌Bu tabletler krallığın ekonomik ve sosyal yapısı ile devlet yönetimi, dini inancı ve diğer devletlerle kurmuş olduğu uluslararası ilişkiler hakkında da bilgi vermekteydi. Ebla tabletlerinin büyük çoğunluğu yönetimle ilgili belgeler içeriyor olsa da sosyal yaşamın işleyişine dair de ince detaylar bulunmaktaydı.
📌Ebla'ya uzak olmayan Sina, Gazze ve Kudüs ile gerçekleştirilen ticari ve kültürel ilişkiler de tabletlerde yer alıyordu. Ekonomi ve idare hususunda belge niteliği taşıyordu.
Tabletlerdeki en önemli husus ise bazı peygamber ve melek isimlerinin geçiyor olmasıydı. Kur'an-ı Kerim'de adı geçen melek Mikail ve üç İlahi kitapta bahsedilen peygamberler olan Hz. İbrahim, Hz. Davud ve Hz. İsmail'in isimleri tabletlerde yer alıyordu.
📌Tabletlerde bazı peygamberler ile meleklerin isimlerinin yanı sıra Tevrat'ta geçen ve Kur'an'da da bahsedilen bazı hadiselerden de bahis vardı; meselâ Hazreti Lût'un kavminin helâk olduğu Sodom ve Gomore uzun uzun anlatılıyor ve Tevrat'taki ibadet şekillerinden de söz ediliyordu. Bunun yanında Kur'an-ı Kerim'de geçen İrem şehri de Ebla tabletlerinde geçen isimler arasındaydı.
📌Bu isimlerin en dikkat çekici yanı ise, peygamberlerin tebliğ ettiği kitaplar dışında şimdiye kadar bulunmuş başka hiçbir metinde geçmiyor olmalarıydı. Bu o dönemde hak dini tebliğ eden peygamberlerin haberlerinin bu bölgelere de ulaştığını gösteren önemli bir belge niteliğini taşımaktadır.