Arama
Kur’an’da bahsi geçen peygamberlerin anlatıldığı Ebla tabletleri
1974-75'te yapılan arkeolojik kazılar neticesinde Suriye'nin İdlib bölgesinde yalnızca Asur, Sümer ve Babür uygarlıklarının değil kültür bakımından zengin ve bilinmeyen bir uygarlığın izine daha rastlanıldı: Ebla Krallığı… Bu arkeolojik kazılarda Ebla Krallığı'na ait 20 bin kadar da tablet ortaya çıktı. Peki, bu tabletlerin dünya tarihi açısından önemi ve gizemi neydi? Tabletlerde, Kur'an-ı Kerim'deki hangi peygamberlerin ismi geçiyor ve hangi olaylar yer alıyordu?
🔍Tabletlerin hepsi MÖ 2500 ve şehrin yıkıldığı MÖ 2250 yılları arasında tarihlendi. Roma Üniversitesi'nde genç bir Asuroloji uzmanı olan Giovanni Pettinato, bu iki dilli tabletleri kıyaslamalı bir şekilde çözmeyi başardı. Tabletlerin çözülmesi Ebla Krallığı başta olmak üzere pek çok sırrı da açığa çıkarıyordu.
Tabletlerde Ebla şehrinin kral listeleri, kraliyet törenleri, ferman ve anlaşmalar, yer isimlerinin yer aldığı atlas (MÖ 2600) ile ilahiler, ayinler, destanlar ve atasözlerini içeren edebi metinler vardı.
📌Bu tabletler krallığın ekonomik ve sosyal yapısı ile devlet yönetimi, dini inancı ve diğer devletlerle kurmuş olduğu uluslararası ilişkiler hakkında da bilgi vermekteydi. Ebla tabletlerinin büyük çoğunluğu yönetimle ilgili belgeler içeriyor olsa da sosyal yaşamın işleyişine dair de ince detaylar bulunmaktaydı.
📌Ebla'ya uzak olmayan Sina, Gazze ve Kudüs ile gerçekleştirilen ticari ve kültürel ilişkiler de tabletlerde yer alıyordu. Ekonomi ve idare hususunda belge niteliği taşıyordu.
Tabletlerdeki en önemli husus ise bazı peygamber ve melek isimlerinin geçiyor olmasıydı. Kur'an-ı Kerim'de adı geçen melek Mikail ve üç İlahi kitapta bahsedilen peygamberler olan Hz. İbrahim, Hz. Davud ve Hz. İsmail'in isimleri tabletlerde yer alıyordu.
📌Tabletlerde bazı peygamberler ile meleklerin isimlerinin yanı sıra Tevrat'ta geçen ve Kur'an'da da bahsedilen bazı hadiselerden de bahis vardı; meselâ Hazreti Lût'un kavminin helâk olduğu Sodom ve Gomore uzun uzun anlatılıyor ve Tevrat'taki ibadet şekillerinden de söz ediliyordu. Bunun yanında Kur'an-ı Kerim'de geçen İrem şehri de Ebla tabletlerinde geçen isimler arasındaydı.
📌Bu isimlerin en dikkat çekici yanı ise, peygamberlerin tebliğ ettiği kitaplar dışında şimdiye kadar bulunmuş başka hiçbir metinde geçmiyor olmalarıydı. Bu o dönemde hak dini tebliğ eden peygamberlerin haberlerinin bu bölgelere de ulaştığını gösteren önemli bir belge niteliğini taşımaktadır.
Bu tabletlerin varlığı, Kur'an-ı Kerim ayetinde de yer aldığı üzere Yüce Allah'ın her topluluğa elçiler gönderdiğinin apaçık bir göstergesidir.
"Andolsun, Biz her ümmete: "Allah'a kulluk edin ve tağuttan kaçının" (diye tebliğ etmesi için) bir elçi gönderdik. Böylelikle, onlardan kimine Allah hidayet verdi, onlardan kiminin üzerine sapıklık hak oldu. Artık, yeryüzünde dolaşın da yalanlayanların uğradıkları sonucu görün." (Nahl Suresi, 36)
📌Ortadoğu tarihinin yeniden yazılmasına imkan verecek tablet çalışmaları ne yazık ki sonlandırılmak zorunda bırakıldı. Çiviyazısı uzmanları Ebla tabletleri üzerinde çalışmaya devam ederlerken Tel Mardih'teki kazılara Suriye'deki savaş yüzünden 2011'de son verildi.
Tabletler günümüzde nerededir?
📌Bugün, tabletler Suriye'de Halep, Şam ve İdlib müzelerinde tutulmaktadır.
🔍Batı'nın bu tabletlere karşı büyük bir arzusu vardı. Hristiyanlığı şüpheye düşüren noktalar sebebiyle tabletlerin önemli bir çoğunluğu yok edildi veya çalındı. Bahsi geçtiği üzere Kur'an-ı Kerim ve Tevrat'ta yer alan bazı isimler bu tabletlerde de mevcuttu. Tevrat'ın yazıya geçirilmesi ile bu krallık arasında 2 bin seneye yakın bir zaman dilimi söz konusuydu. Tevrat'tan önce Ebla Krallığı tarafından yazılan noktalar vardı.
🔍İslami ve Kur'an merkezli bakış açısıyla bu tabletleri çözmek oldukça mümkündür. Kur'an'a göre her kavime çeşitli peygamberler gönderilmiştir ve Ebla Krallığı da kendisine peygamber gönderilen bir kavim olma özelliğini taşıyabilir. Hristiyanlar ve Yahudiler için neden problem olduğuna baktığımızda ise karşımıza farklı bir manzara çıkmaktadır.
🔍Tabletlerde bazı baskılardaki tercümeler farklıyken bazıları hiç tercüme edilmemiştir. Batı, bu tabletlerin çoğunu kendi ülkelerine götürmüş veya yok etmeye girişmiştir. Bahsi geçen ve tercüme edilmiş tabletler 20 bin tabletin az bir bölümünü oluşturur.