Arama
ll. Abdülhamid’in Orta Doğu’ya attığı düğüm: Petrol
20. yüzyılda makine teknolojisinin yaygınlaşması ile sıvı enerjide temel yakıt olarak petrole olan ihtiyaç dünya üzerinde had safhaya ulaşmıştı. Gelişmiş sanayilerini beslemek ve daha da ileriye taşımak için emperyalist ülkeler o dönemde Osmanlı hakimiyetinde bulunan petrolün ana vatanı Mezopotamya topraklarına gözlerini dikmişlerdi. Durumun vahametinin farkında olan Sultan ll. Abdülhamid Han bölgeyi büyük bir koz olarak elinde tutmuş, stratejik hamleleri ve ince hesapları ile büyük oyunu yönetmiş idi.
🔸 Bunun üzerine Batılı emperyalistler bölgedeki petrol tespitini yapabilmek için gezgin, arkeolog gibi farklı kılıklar içerisinde Mezopotamya topraklarına sızma girişimlerinde bulunmaya başladı.
🔸 İngiltere'nin arkeolojik kazılar başlığı altında ll. Abdülhamid'den talep ettiği iznin esasında bölgedeki zenginliklerin keşfi olduğu Ulu Hakan'ın oldukça iyi bildiği bir gerçekti.
Ahmet Kabaklı'nın Kültür Emperyalizmi eserinden dikkat çeken cümleler
🔸 ll. Abdülhamit Batılı güçlerin gezi taleplerini kabul ediyordu. Ulu Hakan onlarla iyi ilişkiler kurmak adına bu faaliyeti yaparken aynı zamanda, Hazine-i Hassa Nazırı Agop Paşa'ya Musul'da petrol gazının aranması emrini gönderiyordu.
🔸 Bu sayede Musul'da elde edilecek petrollerin ve gelirin Hazine-i Hassa'ya akmasını sağlıyor, bölgede elde edilecek değerin üçüncü şahıslara aktarılmasına engel oluyordu.
🔸 Sultan II. Abdülhamid, Musul'daki petrollere dair en ince bilgileri bölgeye gönderdiği araştırmacıları sayesinde öğrenmesinin ardından, çeşitli şirketlere petrolün çıkarılması ve değerlendirilmesi için imtiyaz verir.
🔸 Ulu Hakan esas gelirin Hazine-i Hassa'ya aktarılmasını sağlarken, İngiltere, Almanya ve Fransa'yı bölgedeki stratejik hamleleriyle birbiriyle çatışma ortamına düşürüyordu.
🔸 ll. Abdülhamit görünürde Batılı devletlerle petrol üzerinden iyi ilişkiler kuruyor fakat oyunun arka planında geliri Hazine-i Hassa'ya ustalıkla aktarmayı başarıyordu.
🔸 Petrol, emperyalist güçlerin hırsla atıldıkları bir yem olarak, hem nihayet yakınında oldukları hem de tamam itibariyle elde edemedikleri bir düğüme dönüşüyordu.
🔸 Sultan II. Abdülhamid'in Orta Doğu'daki bu petrollerle alakalı izlediği politika oldukça netti. "Hasta adam" olan Osmanlı'yı ayakta tutabilecek bir denge politikasını burada kurabilmişti.
🔸 Petrolü, Osmanlı Devleti'ni parçalama çabasında olan büyük ülkelerin birbirleriyle çelişen çıkar ve ihtiraslarının bulunduğu bir ortamda Osmanlı'ya karşı frenleyici bir etken olarak kullanıyordu.