Arama
Mekteb-i Sultani hakkında bilinmesi gerekenler
Eğitim sistemimizde önemli bir yeri olan Mekteb-i Sultani, Sultan Abdülaziz tarafından ilk kuruluş sebebine yakın bir sebeple, yine devletin önemli kademelerindeki eğitimli eleman açığını kapamak amacıyla 1 Eylül'de kuruldu. Fakat zamanla okul adeta yabancılarla yerli gayrimüslimlerin imtiyazlı olarak faydalandıkları bir kurum haline gelmiş, ajan öğretmenler ve Balkanlarda isyan çıkartan kişilerin mesken tuttuğu bir yer haline gelmişti. Peki, Mekteb-i Sultani'ye kayıt şartları nelerdi? Ajan öğretmenler, Mekteb-i Sultani'den nasıl gönderildi?
II. Bayezıd'ın "Galata Sarayı Ocağı" adıyla kurduğu bu mektep, Enderun'a donanımlı öğrenciler yetiştirdi. Talebeler, Türkçe, Arapça, Farsça öğreniyor; musiki, güzel yazı dersleri alıyor; at biniyor; cirit ve ok atıyorlardı.
1675 yılına gelindiğinde ise, ocaktaki içoğlanlardan yeteneklileri saraya alınırken diğerleri süvari bölüklerine dağıtıldı ve kurum ödenek yetersizliğinden dolayı on yıllığına tasfiye edildi. 1820 yılına kadar Osmanlı'nın en önemli kurumlarından biri olan Galata Sarayı Medresesi bu yıldan sonra Tıbbiye ve Askeri Kışla olarak kullanıldı.
1856 Paris Antlaşması sırasında, Babıâli Hükümeti'nin kabul ettiği şartlar sonucu bir lisenin açılması kararlaştırıldı. Fransa'nın 1867'de verdiği muhtıra, İstanbul'da öğretim dili Fransızca olan bir okulun açılması isteğini de içeriyordu.
Sultan Abdülaziz 1 Eylül 1868'de geleneksel eğitimin dışında Batılı programları da bünyesinde barındıran bir eğitim kurumu olması amacıyla Mekteb-i Sultani'yi kurdu. Törene şeyhülislâm başta olmak üzere devlet adamları ve diğer dinlere mensup din adamları da katıldı.
Mekteb-i Sultânî'ye öğrenciler imtihanla alınacak, eğitim süresi beş yıl olacak, imtihanı kazanamayanlar üç yıl idâdî (hazırlık) sınıfında okuduktan sonra normal sınıflara alınacak ve beş yıllık eğitimlerini tamamlayacaklardı.
En erken 9, en geç 12 yaşındaki çocuklar kabul edilecekti. Mektepte Türkçe, Fransız dili ve edebiyatı, ahlâk ve âdâb, Latince, Grekçe, Osmanlı tarihi, genel tarih, Osmanlı coğrafyası, genel coğrafya, matematik, kozmografya, mekanik, fizik, kimya, tabiat bilgisi, hukuk, mülkî idare, hitabet ve edebiyat, hat ve resim, muhasebe, defter tutma gibi dersler okutulacaktı.
Rumca ve Ermenice, genel dersler kapsamına alınmayacak, ancak aileler istediği takdirde bu diller de okutulacaktı. Her öğrenci mensup olduğu din ve mezhebin âyin ve ibadetlerini yerine getirmekle yükümlü olduğundan Müslüman öğrenciler camiye devam edecekler ve kendilerine dinî vazifelerini öğretmek üzere mektepte bir hoca bulunacaktı. Aynı şekilde gayrimüslim öğrenciler de mensup oldukları mabetlere gönderilecek ve gerekli bilgiler cemaat reisleriyle ailelerin isteği üzerine öğretilecekti.
Mektebin programında öğrenci sayısının yarısının Müslüman, yarısının da gayrimüslim olması öngörüldüğü halde 1868-1871 döneminde Müslüman öğrenci sayısı daha az oldu.
Mektebin öğretime başladığı tarihte toplam 409 öğrenciden 172'si Müslüman, 237'si de gayrimüslimdi. Gayrimüslim öğrencilerden elli sekizi Gregoryen Ermeni, otuz biri Katolik Ermeni, yirmi altısı Katolik Latin, kırk biri Rum, kırk yedisi Musevî ve otuz dördü de Bulgar idi.