Arama
Mimar Sinan'ın baş mimar oluşu ve Hassa Mimarlar Ocağı
Osmanlı İmparatorluğu'nda kültür ve medeniyeti yansıtmada mimari eserler çok büyük bir önem teşkil ediyordu. Bir kimlik göstergesi olarak görülen mimari devletin gücünü, ihtişamını, düzenini anlatmada bir araçtı. Mimariye gösterilen bu önem haliyle mimarlık eğitimine de yansımıştı. Peki, Osmanlı'yı imar eden mimarları yetiştiren Hassa Mimarlar Ocağı'nın vazifeleri nelerdi ve Mimar Sinan nasıl ocağın baş mimarı oldu?
🔸 Kuruluştan itibaren başta Bursa ve Edirne'de olmak üzere yürütülen imar faaliyetleri Hassa Mimarlar Ocağı'nın kurulumuna sebebiyet verdi.
Fatih Sultan Mehmet dönemindeki imar faaliyetlerine bakıldığında, çalışmaların disiplinli ve düzenli ilerlediği görülür. Bu yüzden ocağın fethin ardından Fatih zamanında kurulduğu tahmin edilir.
🔸 Ocağın başlıca görevi, padişah ve diğer saray eşrafının yaptıracakları binaların hazineden karşılayarak her türlü tamir ve inşa işlerini, resimleri ile yani plan ve projelerini hazırlamadır.
🔸 Ocağın bu uygulamasının Mimar Sinan zamanında olduğu gibi öncesinde de var olduğunu çeşitli belgeler gösterir.
🔸 Sarayın en önemli okullarından olan Hassa Mimarlar Ocağı, saray sanatçılarından veya saray dışından seçilen yetenekli gençler, ocakta teorik ve pratik dersler görür ve usta-çırak ilişkisiyle yetişirlerdi.
🔸 Ocakta tüm teknik işlerden sorumlu olan kişi mimarbaşı (ser mi'mârân-ı hassa) olarak adlandırılırdı.
🔸 Ayrıca Hassa Mimarlar Ocağı, su yollarının ve ana yolların kapanmaması için vazifeliydi.
🔸 Bunun yanı sıra eyalet mimarlarını kontrol eden, inşaatçılara ehliyet veren ocak, savaş olduğu vakitlerde de surları tamir etme, ordunun geçeceği köprüler yapmakla vazifeliydi.
🔸 Osmanlı İmparatorluğu'nun çok geniş bir coğrafyaya yayılması ile ocakta gayrimüslimlerin de çalışmaları kaçınılmaz oldu. Hatta belgeler bir dönem ocağın yarısının gayrimüslimlerden oluştuğunu gösterir.
🔸 Hassa mimarları arasında müstaid, şagirt, vasat, ihtiyar, kalfa, üstad, baş mimar gibi mevkiler bulunmaktaydı.
🔸 Halifelik ve kethüdalık verilecek kimseler su yollarının nezaretini yürütmüş insanlar arasından seçilirdi. Tüm tayinleri ise ocağın başındaki baş mimar yapardı.
🔸 İmparatorluktaki her türlü imar faaliyetini mimarbaşının emrinde bulunan mimarlar ocağı takip ederdi.
Mimar Sinan'ın mimarbaşı oluşu
🔸 Mimar Sinan, Fatih'in mimaride açtığı yeni perspektif üzerine; Osmanlı tarihinin sanat için en elverişli zamanlarında yetişir ve hizmet eder. Onun bu denli büyük ve anıtsal yapılar koyabilmesinde şüphesiz ortaya çıktığı zamanın etkisi büyüktür.
🔸 Mimar Sinan'ın hayatını (1497-1588) esasında üç aşama oluşturur:
➡ a ) Acemi Oğlan Dönemi (1512–1520): Yavuz Sultan Selim döneminde ilk yıllarda İran ve Mısır Seferi; Çaldıran, Merc-i Dabık, Han Yunus, Ridaniye.
Sinan'ın Yavuz dönemindeki bu seferlere katılması İran'daki Selçuklu eserlerini inceleme ve malzeme özelliklerini kavramasında büyük bir etkiye sahiptir.
➡ b) Yeniçeri Ocağı ve Haseki dönemi (1521–1538): Kanuni Sultan Süleyman zamanında Belgrad seferi, Rodos, Mohaç, Viyana, Irakeyn, Korfu ve Pulya, Boğdan.
Kanuni zamanında Avrupa mimarisini inceleme fırsatı yakalayan Sinan, Batı mimarlığındaki insanı karınca ölçeğine indiren üslubu beğenmez ve yapılarında insan ile bağdaşık bir ölçekle tasarım yapar.
➡ c) Baş mimarlık Dönemi (1538–1558): 1538 tarihinde baş mimarlığa getirilir ve bu tarihten sonra kendini tamamıyla mesleğine verir.
Edirne'ye şaheserler bırakan bir başmimar: Mimar Sinan