Arama
Müslüman alimlerden miras temizlik ve güzellik yöntemleri
10'uncu yüzyıl Avrupa için, açık kanalizasyonlar, hastalıktan kırılan insanlar ve birçok pis manzaranın akla geldiği Karanlık Çağ anlamına geliyordu. Oysa İslam dünyası için durum tam tersiydi. Müslüman alimler birçok yeniliğe imza atmış, sahip oldukları ilmi günlük yaşamlarına aktarmışlardı. Allah'ın ve Resul-i Ekrem'in buyurduğu temizlik anlayışı, Müslümanların birçok ürün ve temizlik pratiği geliştirmelerini sağladı. Peki, bundan tam 14 asır önce dahi kullanılan sabun, misvak ve kınanın sırrı neydi? Günümüz modern bilimi, bu ürünler için ne diyor?
Yüzlerini su ile yıkamayı yeterli bulmayan Müslümanlar, yağ (genellikle zeytinyağı) ve "alkali"yi (tuz benzeri bir madde) birbiriyle karıştırarak sabunu ürettiler.
İstenen kıvamı alması için kaynatılan bu karışım, kalıplarda bekletilip sertleştiriliyor, banyo ve hamamlarda kullanılıyordu.
13'üncü yüzyıla ait olup yakın tarihte gün yüzüne çıkarılan bir yazmada sabun yapımıyla ilgili ayrıntılı tarifler yer almaktaydı:
"…Biraz susam yağı alın, biraz potas, alkali ve biraz da kireç serpin, iyice karıştırıp kaynatın. Pişen karışımı kalıplara dökerek, soğuyup katı sabuna dönüşünceye değin bekletin…"
Sabun, 13'üncü yüzyılda sona eren Haçlı Seferlerinden ülkelerine dönen Haçlılar ile Avrupa'ya gelmiş ancak fazla rağbet görmemişti.
Oysa 18'üncü yüzyıla gelindiğinde sabun üretimi, özellikle Suriye'de, oldukça önemli bir endüstri haline gelmişti. Tedavi edici mahiyetteki sabunların yanı sıra, renkli ve parfümlü özelliklere sahip güzellik sabunları da üretiliyordu.
Orta Çağ Müslümanları, temiz olmanın yanında, görünümleri konusunda da hiçbir zahmetten kaçınmıyorlardı, hatta güzellik konusunda Kurtubalı ünlü hekim ve cerrah Zehrâvî gibi kitap yazan hekimlere bile rastlanıyordu.
Hz. Muhammed'in (sav) temizlik ile ilgili hadislerinden etkilenen Zehrâvî, Et-Tasrif adlı kitabının bir bölümünü tamamen kozmetik konusuna ayırmıştı.
Bu çalışma, dünyada bilinen ilk orijinal kozmetoloji çalışmasıdır. Zehrâvî bu bölümde, tıbbın bir dalı olarak gördüğü kozmetik için Güzellik Tıbbı ifadesini kullanır.
Zehrâvî çalışmalarında, İslami ölçüler çerçevesinde, vücudun saç, ten, diş ve diğer bölümlerinin bakımı ve güzelleştirilmesi ile ilgili konuları işliyordu.
O dönemde diş hekimliğinin yaygın olması sebebiyle, diş etlerinin güçlendirilmesi ve dişlerin beyazlatılması konularını ele alıyordu.
Burun spreyi, gargara ve el kremi gibi ürünleri eserine dâhil eden Zehrâvî, kıyafetlerin hoş kokmaları için tütsülenerek saklanmaları gibi önerilerde dahi bulunuyordu.
Parfüm hakkında ayrıntılı bilgiler veriyor, günümüzün deodorantlarına benzeyen, özel kalıplarda sıkıştırılmış parfüm mahfazalarından bahsediyordu.
Bunların yanında, tüy giderici çubuklar, sarı tüyleri esmerleştiren boya özleri ve karışık yahut kıvırcık saçlar için düzleştiriciler gibi ilaçlı kozmetik ürünlerinden bahsediyordu.
Güneş losyonlarının faydalarına da değinen Zehrâvî, bunların içerikleri hakkında öyle ayrıntılı bilgiler veriyordu ki bütün bunların bin yıl önce yapıldığını düşünmek son derece etkileyici.