Arama
Müslüman alimlerin ezber bozan astronomi keşifleri
Bugün bilim dünyasında pek çok kişi, astronominin Yunanlılarla birlikte öldüğüne, Dünyanın Güneşin etrafında döndüğünü söylemesiyle tanınan ve modern astronominin kurucusu kabul edilen Kopernik ile yeniden dirildiğine inanır. Peki, Kopernik'in gezegen teorisi modellerinin kendisinden bir asır önce yaşayan İbnü'ş Şatır'ın modelleriyle birebir aynı olduğunu biliyor muydunuz? Ya da dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğü teorisini, ilk olarak bir İslam aliminin kaleme aldığını? Müslüman alimlerin ezber bozan astronomi keşiflerini sizler için derledik.
Dini sebeplerle astronomi, bin yıl öncesinin Müslüman âlimleri için merkezi bir alana dönüştü; ortaya koydukları bilgi ve eserler ise yüzyıllar boyunca geçerliliğini korudu.
Rönesans döneminde, 15'inci yüzyılda yaşayan ünlü matematikçi ve astronom Regiomontanus kaynak olarak Müslüman kitaplarını kullanırken, modern astronominin kurucusu kabul edilen Kopernik, De Revolutionibus adlı eserinin birçok yerinde 11'inci ve 10'uncu yüzyıllarda yaşayan Müslüman astronomlar Zerkâlî ve Bettânî'ye atıfta bulunuyordu.
Büyük astronomi keşiflerinin çoğu, Müslüman coğrafyalardaki rasathanelerde yapılmış; İspanya'nın Toledo şehri, özellikle Müslümanların hüküm sürdüğü 300 yıl boyunca Dünyanın astronomi merkezi olmuştu.
Burada hazırlanan yeni astronomi tabloları Avrupa'da 200 yıl boyunca kullanıldı.
Oldukça yoğun bir şekilde ve her gün yapılan gökyüzü gözlemi, gökyüzünü bir uçtan diğerine kat eden Güneş ve Ayın incelenmesi amacına yönelikti.
Bu gözlemler sayesinde Güneşe ait parametreler belirlenebildi ve ölçümleri iki haftada bir yapılan gezegenlerin enlem ve boylam bilgileri oluşturuldu.
Halife Me'mun'un el yazmalarını tercüme ettirmek amacıyla 9'uncu yüzyılda Bağdat'ta kurduğu Dârülhikme adlı akademide bu alanda birçok çalışma yapılmıştı.
Arapçaya tercüme edilen ilk eserler arasında, İskenderiyeli astronom Batlamyus'un Güneş, Ay, gezegen ve yıldızların Dünyanın etrafında döndüğünü söyleyen Büyük Eser adlı çalışması da bulunur.
Müslüman âlimlerce bilinen adıyla El Majisti, sonraki 500 yıl boyunca kozmolojinin dayanağı haline geldi. Ancak Müslümanlar bu eserde bulunan Yunanlılara ait matematiksel yöntemleri geliştirerek bunların çok ötesine geçtiler.
Özellikle trigonometri alanında Müslüman ülkelerinde kaydedilen ilerlemeler Batıdaki Rönesans astronomisi için gerekli olan araçları temin etti.