Arama
Müslüman alimlerin icat ettiği astronomi aletleri
Müslümanların öncülük ettiği icatların başında, gök cisimlerini incelemek amacıyla muazzam büyüklükte tasarlanarak inşa edilen gözlem aletleri geliyordu. Bu aletleri kullanmaları, Müslüman bilim insanlarının ölçümlerindeki hata yüzdesini azaltıyordu. İlk kez İslam uygarlığında temelleri atılan rasathanelerde kullanılan aletler, bugün gök cisimlerini inceleyen aletlerin temellerini oluşturuyordu. Öyle ki, günümüzde sıklıkla kullandığımız GPS'in temelleri dahi o dönemde atılmıştı.
Bettânî'nin eseri, birbirine paralel beş ekvator halkası ve ana takımyıldız çizgileri bulunan Batlamyus öncesi gök küresi tasarımından çok farklıydı.
Bettânî bunun yerine, yıldızları haritalamak için daha kesin bir yöntem kullanarak ekliptik ve ekvatoru küçük bölümlere ayırıyordu. Bu yöntem ile yıldızlara kesin koordinatlar verilebiliyordu ki, bu sayede kesinlik önemli ölçüde artıyordu.
Müslümanlar araç ve alet yapımında da son derece becerikliydiler. Önemli gök küresi yapımcılarından biri de 903 yılında doğan Abdurrahman es-Sûfî'ydi.
Es-Sûfî'nin gök küresi yapanlar için yazdığı takımyıldız görüntülerinin tasarımı hakkındaki eseri hem İslam dünyasında hem de Avrupa'da büyük etki yarattı. Diğer eserleri arasında usturlapla ve gök kürelerinin kullanımıyla ilgili eserler yer alır.
16'ncı yüzyıla kadar birçok küre yapıldı; bu kürelerin birçoğu günümüze de ulaştı. Ancak elimizde 11'inci yüzyıl öncesine ait küre bulunmaktadır.
Astronomi aletleri hakkında yazan çok sayıda âlim bulunuyordu; bunlardan bazıları şunlardır: 1329 yılında Suriye'de ölen Ebubekr bin Serrac Hamevî bilimsel aletler ve geometri problemleri konusunda birkaç kitap yazmış, ayrıca el-mukantaratü'l yusra adı verilen bir kadran icat etmişti.
Vaktinin büyük bir bölümünü kadran hakkında yazmaya ayıran Hamevî'nin kitapları arasında Gizli Kadran ile Yapılan İşlemler Üzerine ve Sinüsleri Bulmak İçin Daire ile Yapılan İşlemler Üzerine Nadir İnciler adlı zengin eserler yer alır.
Özellikle bilimsel alet yapımı alanındaki başarılarına rağmen bugüne kadar Hamevî ve eserleri hakkında hiçbir araştırma yapılmamıştır.
1455'te ölen Halepli astronom Ahmed Halebî, Buğyatü't-tullab fi'l'amel bi'r-rub'i'l-usturlab (Usturlabın Kadran İşlemleri Hakkında Öğrencilerin Amaçları) adlı kitabı yazmıştır.
Halebî ile aynı dönemde yaşayan ve Kahire'deki Emevi Camisi'nde müezzinlik ve muvakkitlik yapan matematikçi İzzeddin Vefâî, aritmetik ve altmışlı oran işlemleri dâhil olmak üzere matematik alanında 40 eser ve aletlerle ilgili birçok eser yazdı. Bu eserler arasında Almukantarat Kadranı ile Yapılan İşlemler Üzerine Işıltılar adlı kitabı yer alır.