Arama
Müslümanların 'tarım kitabı' ekolojiye dair ne söylüyordu?
Bir bahçenin yahut da mahsulün çiçeklenip meyve verebilmesi için, yetiştirilmesi ile tabiat arasında ekolojik bir dengeye oturtulması gerekir. Çiçeklenme ve hasadın iyi olabilmesi için toprak, su ve insan müdahalesinin orantılı olması şarttır. Bir yandan mümkün olan azami verimi elde etmeye çabalayan, bir yandan da hayatlarının bağlı olduğu doğayı tahrip etmek istemeyen İspanya Müslümanları, bundan yüzlerce yıl önce toprak kimyası ve erozyon dâhil, pek çok sistematik zirai araştırmaya ön ayak olmuşlardı. Müslümanların tarıma yaptıkları katkıları sizler için derledik.
Mesela zeytin ağaçlarının yetiştirilmesinden hastalıklarının tedavisine, aşılanmalarından hasatlarına, özelliklerinden rafine edilmelerine ve ıslahlarına kadar zeytin konusunda bilmek isteyeceğiniz her şeyi ihtiva ediyordu.
Ayrıca toprağı sürme teknikleri, sıklığı, tohum ekme zamanları ve usulleri, ekme sonrasında ve büyüme sırasında sulama, bitki bakımı ve hasadı gibi konularla ilgili bölüm de bulunuyordu.
Dolayısıyla bu kadar bilgi varken, gayretli bir çiftçinin hata yapması pek mümkün değildi. Bütün bu bilgiler, 18'inci yüzyılın sonundan 19'uncu yüzyılın ortalarına kadar hem İspanyolca hem de Fransızca olarak yayınlanacaktı.
Bu noktada, meşhur 961 Yılına Ait Kurtuba Takvimi'nin teknik doğruluğuna değinmeden geçemeyiz.
Takvimde, yılın her ayı için tasarlanan iş ve planlar bulunuyordu. Mesela mart ayında incir ağaçları aşılanır ve ilk tahıllar büyümeye başlardı. Bu ayda şeker kamışı ekimi yapılır ve mevsim öncesi güller ve leylaklar gonca vermeye başlardı.
Yine aynı ay, şeker kamışı ekimi yapılır ve mevsim öncesi güller ve leylaklar gonca vermeye başlardı.
Bıldırcınlar kendilerini gösterir, ipekböcekleri kozalarından çıkar, tekir balıkları nehrin yukarısına doğru yolculuğuna başlardı.
Salatalık, pamuk, safran ve patlıcan da bu dönemde ekilirdi. Bu ay içerisinde, devlet hizmetinde kullanılacak atların satın alınması için taşradaki vergi memurlarına posta havalesi gönderilirdi. Yine bu ayda ortaya çıkmaya başlayan çekirgelerin itlafı için emir yayınlanırdı.
Ihlamur ve mercanköşk ekilen bu dönem, birçok kuşun çiftleşme dönemiyle de aynı günlere denk geliyordu.
Tarım konusunda her taşın altına bakılmış, hatta mahsuller ayrı ayrı ele alınarak her yönüyle incelenmişti.
Mesela İbn Bassal, çeltiğin gündoğumunu doğrudan gören diziler halinde ekilmesini ve toprağın gübre katılarak özenli bir şekilde hazırlanmasını, ekim işleminin şubat ve mart ayları arasında yapılmasını tavsiye ediyordu.
İbnü'l Avvam belirli bir alana tam olarak ne kadar çeltik ekilmesi gerektiğini ve ekim işleminin nasıl yapılacağını açıkladı. Sulama işleminden de uzun uzadıya bahseden İbnü'l Avvam, çeltik ekilmeden önce toprağın belirli bir yüksekliğe kadar su altında olması gerektiğinden bahsediyordu.
Toprak suyu emdikten sonra, tohumların üzeri toprakla kapatılmalı ve toprak yine su altında bırakılmalıydı.
Çeltik uzmanları parazitlerle mücadele, yabani otların temizlenmesi, hasat ve güvenli depolama gibi konulara da eğiliyorlardı.
Bir besin olarak pirinç çok farklı şekilde tüketilebilirken İbnü'l Avvam pirincin en iyi tereyağı, sıvı yağ, hayvansal yağ ve süt ile pişirilip kullanılabileceğini bildirir.
Muvahhid hanedanlığından kimliği bilinmeyen bir yazar, hepsi de kulağa çok hoş gelen beş pirinç yemeği dâhil birçok yemek tarifini içeren Mağrib ve Endülüs Yemek Kitabı adında bir eser yazmıştı.