Arama
Orta Asya'nın kadim şehri Türkistan'daki tarihi yerler
Kazakistan'ın güneyindeki Türkistan kenti, Orta Asya'nın kadim şehirlerindendir. Eski zamanlarda köşkler, bahçeler, havuzlarla süslü olan bu şehir, Dünya Mirası Kentleri Örgütü'ne üyedir. Türkistan'da birçok tarihi eser bulunsa da içlerinde en önemlisi Hak yolunun eşiği olarak tanımlanan Hoca Ahmet Yesevi Türbesi'dir. Türkistan'da yer alan tarihi eserlere daha yakından bakalım.
📌 Hoca Ahmed Yesevi, miladî 1166 yılında vefat ettiğinde dergâhının 100 metre uzağına defnedildi. Basit bir kabir ve türbeden oluşan bu yer, Müslümanların önemli ziyaretgahı oldu. Fakat sonraki devirlerde meydana gelen Moğol istilasından olumsuz etkilendi.
▶ 14. yüzyılda Timur, Ahmet Yesevi'nin kabrini ziyaret etti. Buraya büyük türbe yapılmasını emrederek Türkistan'ın önemli mimarlarından Hoca Hüseyin Şîrâzî'yi görevlendirdi. Birkaç yıl içerisinde türbe, cami ve dergâhla beraber bir külliye oluşturdu. Zamanla aşevi, kütüphane, mescid ve derviş hücreleri de inşa edilerek bir eğitim merkezi haline geldi.
Hoca Ahmet Yesevi Türbesi, Kazakistan'ın güneyindeki Türkistan şehrinde yer alır.
▶ Türbe, Kazakistan ve Orta Asya'da benzerine az rastlanır tarihi eserlerden biridir. Asırlar boyunca şekillenmiş bozkır mimarisinin izlerini taşır.
▶ Hoca Ahmet Yesevi Türbesi, toplam 35 odadan oluşur. Yapının merkezi cemaat yeri olarak da adlandırılan odadır. Odanın ortasında büyük bir kazan yer alır.
2 metrelik "Tay Kazan", 1399 Karlak şehrinde 7 değerli metalin karışımından yapıldı. Kazanın iç ve dışına kufi yazısıyla Kur'an-ı Kerim'den ayetler yazıldı. Önceleri birliğin sembolü olan bu kazana, hafifçe tatlandırılmış su konularak Cuma namazından sonra ziyaretçilere ikram edilirdi.
📌Merkez bölümün yanındaki kapı, Ahmed Yesevi'nin mezarının bulunduğu odaya açılır. Kapının yanında ise Orta Asya'da evliya türbelerinin sembolü olan, ucunda at kuyruğu kılları, sancak ve alemden oluşan tuğ yer alır.
▶ Tüm külliyenin en önemli bölümü, kabrin bulunduğu yerdir. Burada Hoca Ahmet Yesevi için mezar taşı konmuştur.
▶ Türk ahşap işlemeciliğinin şaheserlerinden biri olan kabrin kapısı hala muhafaza edilir. Kubbeli türbe mimarisini, yerel gelenek ve örf ve adetleri iyi bilen mahir Fars ustalar tarafından yapılmıştır.
📌Ahmed Yesevi'nin mezarının etrafında defnedilmek ayrı bir öneme sahipti. Bundan dolayı insanlar daha hayattayken türbe civarında gömülmek için hazırlık yapardı. Türbenin bu ehemmiyetinden dolayı, merkezi bölümün yanındaki odalarda yüksek mevki sahibi kişiler ve yöneticiler defnedildi.
📌Giriş kapısı hariç külliyenin etrafı ve üzeri çiniyle kaplıydı. Timur'un vefatı nedeniyle külliyenin inşası tamamlanamadığı için süslemeleri eksik kaldı. 1591-1592 yıllarında Buhara emiri Abdullah Han, yapının tamamlanması için destek verdi.
Türbenin dış kısmında kuşak şeklinde çinilerle süslü alanda En'âm suresinin 59-63 ayetleri yer alır. Ayrıca çinilerle ve Kûfî hatla Allah, Muhammed, el-Hamdü lillah, Allâhü Ekber, Lâ ilâhe illallah gibi yazılar da işlenmiştir.