Arama
Osmanlı arşiv belgelerinde depremler
Konumu sebebiyle tarihin her döneminde göz önünde olan İstanbul, asırlar boyunca medeniyetlerin merkezi oldu. Kültürel birikimi, tarihsel yönü, birbirinden değerli eserleri ve sosyal önemi ile dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak kabul edilen İstanbul, tarih boyunca doğal afetlerden sıklıkla etkilendi. Osmanlılar döneminde gerçekleşen 1509, 1766 ve 1894 tarihli depremler şehre büyük ölçüde zarar verse de Osmanlılar her seferinde şehri daha da güzel şekilde ayağa kaldırdılar. Sizler için Osmanlı arşivlerinde bulunan deprem kayıtlarını inceledik.
◾ Bir yer hareketi olan depremler sırasında devlet yapıları da ciddi hasar aldılar. İstanbul'u derinden sarsan 1894 depreminde bilhassa askeri tesislerde hasar oluşmuştu.
◾ Sultan II. Abdülhamid'in isteği ile hazırlanan bu cetvelde 1894 depremi sonucunda askeri yapılarda meydana gelen hasarların maddi karşılıkları iki ayrı keşif sonucunda hazırlanmıştır.
Sâdır olan fermân-ı âlîleri mûcebince nezâret-i hazret-i sadaret-penâhîde âsûde evkāfdan cennetmekân-ı firdevs âşiyân Ebü'l-feth Sultân Mehmed Han tâbe serâhu hazretlerinin evkāfı mütevellîsi efendi kullarının takdîm eylediği takrîrinde mezkûr vâkıf-ı hazret-i müşârun-ileyhin câmi'-i şerîfi kurbünde binâ ve ihyâ buyurdukları dâru'ş-şifâ ebniyesi hareket-i arzdan harâb ve mu'attal kalmış ve kurşunları telef olmakda olduğundan ve ebniyesi ve etrâfında olan hâli arsaları vakf-ı şerîfe bir îrâd olarak tanzîmi ve yahud üzerinde mevcûd bulunan kurşunlarının bir mahalle vaz' ve hıfz kılınması husûslarını keşf ve mu'âyene ve zevî tahrîf olunmasını inhâ ve istid'â etmelerinden nâşi bi'n-nefs bendeleri ve mütevellî-i vakf ve kâtib ve rûznâmçeci ve sâir hademe-i vakf ve erbâb-ı vukūfdan hulefâ ve neccâr kalfaları kulları ile varılıp mu'âyene ve misâha olundukda dâru'ş-şifâ-i mezkûrun birer kıt'a resm-i musattahı ihrâc olunan kurşunu ve yahud îrâd olunarak tanzîmi vechile mahallerinde bi't-taharrî keşf ve misâha birle masâriflerini mübeyyin terkīm olunan defteridir ki zikr olunur.
Tahrîran fî 7 Z sene 1239.
Dâru'ş-şifâ-i mezkûrun vakf-ı şerîfe bir îrâd olunmak üzere kubbeleri fesh olunarak tanzîm olması masârifinin keşif defteridir zikr olunur.
Yekûn 11121000 akçe
92675 guruş
◾ 1766 depreminde hasar gören Fatih darüşşifası 1824'de meydana gelen bir sarsılma sonucunda yıkıldı. Gerçekleşen bu hadise sebebiyle yapı ciddi şekilde elden geçirildi.
◾ Evrakta gerçekleşen yıkım sonucunda kubbesi yıkılan eserin kurşunlarının muhafaza edilmesi ve duvarların yenilenerek vakıf yararına tekraren inşa edilmesi dile getirilir.
Makām-ı Seraskerî
Mektûbî Kalemi
Husûsî
Hareket-i arzdan dolayı emâkin-i askeriyece vukū' bulan hasârât derecâtının keşfi zımnında İnşâ'ât Dâ'iresi'nce taraf taraf hey'ât-ı fenniye gönderilmiş olduğu gibi Selimiye Kışla-i Hümâyûnu'nca dahi ba'zı mertebe hasâr vukū' bulduğu ihbâr edilmesi üzerine oraya dahi kezâlik dâ'ire-i mezkûrece bir hey'et-i fenniye irsâl kılınmış idi. Hey'et-i mezkûre Kışla-i Hümâyûn-ı mezkûru keşf ve mu'âyene ederek lehü'l-hamd tehlikeyi mûcib bir hâl müşâhede etmediklerini ifâde eylemeleri üzerine efrâd-ı Asâkir-i Şâhâne'nin yine koğuşlarına yerleşdirilmiş olduğu Üsküdar Ciheti Kumandanlığı'ndan vârid olan tezkirede bildirilmiş olmağla muhât-ı ilm-i âlî buyurulmak üzre arz-ı ma'lûmâta ibtidâr kılındı. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men lehü'l-emrindir.
Fî 9 Muharrem sene [1]312 ve fî 1 Temmuz sene [1]310.
Serasker
Bende
Rıza
◾ 13 Temmuz 1894 tarihli bu evrakta ise II. Abdülhamid döneminde meydana gelen ve tsunami oluşan 1894 depreminde hasar gören Selimiye Kışlası başrolde.
◾ Serasker Rıza Paşa imzalı belgede Selimiye Kışlası'nda gerçekleştirilen tetkikler sonucunda ciddi bir hasara rastlanmadığı ve bu sebeple askerlerin kışlayı kullanabilecekleri ifade ediliyor.