Arama
Osmanlı arşiv belgelerinde depremler
Konumu sebebiyle tarihin her döneminde göz önünde olan İstanbul, asırlar boyunca medeniyetlerin merkezi oldu. Kültürel birikimi, tarihsel yönü, birbirinden değerli eserleri ve sosyal önemi ile dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak kabul edilen İstanbul, tarih boyunca doğal afetlerden sıklıkla etkilendi. Osmanlılar döneminde gerçekleşen 1509, 1766 ve 1894 tarihli depremler şehre büyük ölçüde zarar verse de Osmanlılar her seferinde şehri daha da güzel şekilde ayağa kaldırdılar. Sizler için Osmanlı arşivlerinde bulunan deprem kayıtlarını inceledik.
Makām-ı Seraskerî
Mektûbî Kalemi
Husûsî
Hareket-i arzdan dolayı emâkin-i askeriyece vukū' bulan hasârât derecâtının keşfi zımnında İnşâ'ât Dâ'iresi'nce taraf taraf hey'ât-ı fenniye gönderilmiş olduğu gibi Selimiye Kışla-i Hümâyûnu'nca dahi ba'zı mertebe hasâr vukū' bulduğu ihbâr edilmesi üzerine oraya dahi kezâlik dâ'ire-i mezkûrece bir hey'et-i fenniye irsâl kılınmış idi. Hey'et-i mezkûre Kışla-i Hümâyûn-ı mezkûru keşf ve mu'âyene ederek lehü'l-hamd tehlikeyi mûcib bir hâl müşâhede etmediklerini ifâde eylemeleri üzerine efrâd-ı Asâkir-i Şâhâne'nin yine koğuşlarına yerleşdirilmiş olduğu Üsküdar Ciheti Kumandanlığı'ndan vârid olan tezkirede bildirilmiş olmağla muhât-ı ilm-i âlî buyurulmak üzre arz-ı ma'lûmâta ibtidâr kılındı. Ol bâbda emr ü fermân hazret-i men lehü'l-emrindir.
Fî 9 Muharrem sene [1]312 ve fî 1 Temmuz sene [1]310.
Serasker
Bende
Rıza
◾ 13 Temmuz 1894 tarihli bu evrakta ise II. Abdülhamid döneminde meydana gelen ve tsunami oluşan 1894 depreminde hasar gören Selimiye Kışlası başrolde.
◾ Serasker Rıza Paşa imzalı belgede Selimiye Kışlası'nda gerçekleştirilen tetkikler sonucunda ciddi bir hasara rastlanmadığı ve bu sebeple askerlerin kışlayı kullanabilecekleri ifade ediliyor.
El-mîzân
Masârifât : Guruş 388 Kîse-i Rûmî 720
Makbûzât: Guruş 174,5 Kîse-i Rûmî 714
213,5 - 006: İşbu meblağ-ı bâkī bir haftalık amele yevmiyesi ve ba'zı esnâfa verilmesi iktizā eden kusûrdur.
213,5 - 006: İşbu altı kîse ile iki yüz on üç buçuk guruş dahi teslîm ve tahvîl ahz olunmuşdur.
An 16 C sene 1183 ilâ 16 B sene 1183
Eyyâm 31 - Hafta aded 4
Yevmiye-i amele ve masârifât-ı sâ'ire Ber-mûceb-i defter
Guruş 8391 Para 35
Fî 17 B sene 1183 Darbhâne-i Âmire'den tamâmen teslîm ve tahvîl ahz olunmuşdur.
◾ Depremler en çok da yapılışı üzerinden belli seneler geçmiş tarihi eserleri etkiler. Fatih Sultan Mehmed Han'ın inşa ettirdiği Fatih Camii 1766 depreminde ciddi hasar aldı.
◾ Bu netice vesilesiyle tekrar inşa edilen cami için harcanan rakamlar defterlerde kayıt altına alındı. Arşiv belgesinde harcamaların kalem kalem kayıtlı olduğu görülür.
◾ Tarih boyunca büyük depremler geçiren İstanbul her seferinde ayağa kalkabilmiştir. Bilhassa Osmanlılar dönemindeki 1509, 1766 ve 1894 senelerinde gerçekleşen depremler şehri ciddi ölçüde hasara uğratsa da büyük çabalar neticesinde zararlar hızla telafi edildi.
◾ Osmanlılar bu doğal afetler karşısında büyük bir metanet göstererek her türlü zararı tazmin ettiler. Şehrin yeniden imarını düzenleyerek, gerekli önlemleri aldılar. Bu hizmetlerin neticesinde bugün dünyanın en güzel şehri olan İstanbul, tüm güzelliklerini uhdesinde tutarak günümüze kadar gelebildi.
* Bu içerikte AFAD tarafından yayınlanan "Osmanlı Arşiv Belgelerinde İstanbul'da Afetler"
isimli eserden yararlanılmıştır.
Türkiye'de gerçekleşen en büyük depremler