Arama
Osmanlı askerlerinin acı hatırası: Nargin
Sarıkamış Harekatı'nın başarısız olmasının ardından Rus esareti altına giren binlerce Osmanlı askeri, ölümün kol gezdiği Nargin Adası'na nakledildi. Henüz yolda başlayan işkence ve kötü koşullar esaret günlerinde katlanarak arttı. Kurak, susuz ve yılanlarla dolu Nargin, Osmanlı askerlerine mezar oldu. Esaret günleri boyunca zor ve sağlıksız koşullarda hayatta kalmaya çalışan askerlerin bir kısmı adadan kaçmayı başarsa da çoğu şehadete erdi.
◾ Doğu cephesinde, özellikle Sarıkamış'ta Ruslara esir düşen Osmanlı askerleri cehennem adası olarak bilinen bu mevkide tutuluyordu.
◾ Ada'da tutulan esirlerin içinde tanıdık bir isim de vardı. Esirlerin bir kısmı Azerbaycanlıların yardımlarıyla adadan kaçmayı başardı. Kurtulanlardan biri de Türk havacılık tarihinin önemli isimlerinden Vecihi Hürküş'tu.
◾ I. Dünya Savaşı'nda Türk donanmasının Karadeniz'deki Rus limanlarını bombalaması ile başlayan ve Kafkas Cephesi çatışmaları ile devam etmişti. 15 Aralık 1917 tarihinde fiilen son bulan Türk-Rus savaşlarında binlerce Türk askeri, Ruslara esir düştü.
◾ Omsk, Tomsk, İrkutsk, Uralsk, Samara, Kazan, Nijniy Novgorod, Horkov, Bakü ve bazı şehirlerde özel kamplara götürüldüler.
Ermeni refakatçiler
◾ Savaş meydanlarında esir düşen Türk askerlerinin yaşadıkları zorluklar ve sıkıntı, daha Rusya'ya nakledilmeleri sırasında başlamıştı.
◾ Yaralı askerler ile normal askerler bir arada tutuluyor, genelde Kafkas Ermenilerinin idare ve kontrolü altında bulunan esirler, balık istifi şeklinde vagonlara bindiriliyor, işkence görüyor ve yine çoğu Ermeni olan askerlerin kontrolünde aç-susuz bir halde gönderiliyorlardı.
◾ Ruslara esir düşen Türklerin Tiflis ve Bakü gibi şehirlere getirilmesi, zaten siyasi ve askeri olarak zor bir durumda olan Çarlık yönetimi açısından ciddi bir sorun olmuştu.
◾ Bunun sebebi Kafkas halkının önemli bir kısmının dini ve etnik açıdan esir düşen Türklerle aynı kökten olması, onlara yardım fikrinde bulunmalarıydı.
◾ İşte böyle karışık bir ortamda Rus Çarlığı, zor durumdaki Türk esirlerin halkın üzerinde bırakacağı birleştirici etkiyi de göz önünde tutarak, esir kamplarını özellikle halkın dikkatlerinden uzak, herhangi bir irtibat riski olmayan yerlerde kurmayı planladı.
◾ Daha önceleri ağır suçluların tutulduğu bir hapishane olarak kullanılan ve kötü şartlarda bulunan Nargin Adası da bu amaca uygun olarak düşünüldü.