Arama
Osmanlı çekirge istilası ile nasıl mücadele etti?
Çöl bölgelerinden sürüler halinde gelen çekirgeler, Osmanlı Devleti'ni bir dönem maddi ve manevi olarak büyük zarara uğratmıştı. Halkın aldığı tedbirler yetersiz kalınca, Osmanlı Hükümeti 1908 yılında çekirgeleri yok etmek için bir nizamname yayımladı. Bu nizamnamenin içeriği neydi? Halk kendi içinde çekirge istilası ile mücadelede ne tür tedbirler aldı? Çekirgelerden kurtulabilmek için hangi hayvanın yardımlarına başvuruldu? İşte Osmanlı'nın çekirge istilasına karşı aldığı önlemlerin ayrıntıları..
Sayıları milyonlara ulaşan çekirgeler toplu olarak hareket edip geçtikleri yerlerde ot ve yeşillik namına bir şey bırakmıyorlardı. Halk bir süre sonra çekirge ile mücadelede toplu ve belli bir kurala göre hareket edemediği için zamanla çekirgelerin yok edilmesine dair bir nizamname yayımlanmıştı. Yedikıta dergisinin Haziran 2014 tarihli 70. sayısında yer verildiğine göre 1908 yılında Orman, Maadin ve Ziraat Bakanlığı tarafından hazırlanan Çekirge İtlaf (Yok etme) Nizamnamesi şu şekildeydi:
1. Bir yerde çekirgeler gerek yumurtalardan oluşmuş gerekse başka yerlerden uçarak gelmiş olsun, köy ihtiyar meclisleri ve muhtarları durumu derhal bağlı bulundukları nahiye ve ilçe kaymakamlığına bunlar da liva mutasarrıflığına ve vilayete diğer taraftan da komşu kazalara haber verecekler, Valilik de Dahiliye ve Ziraat Nezareti'ne telgrafla haber verecektir.
2. Çekirgeler yazın zara verdikten sonra hepsi bir yere toplanıp yumurtalar ve toprak altına gömerler. Böyle çekirge zuhur etmiş olan yerlerin yöneticileri çekirgelerin yumurta bırakmış oldukları mahalleri her türlü vasıtayla arayıp tarayarak ilgil yerleri işaret ederler. İşaretli yerleri ve sokakları birer deftere kaydettirir ve bu defterlerin birer suretini hemen illere gönderirler.
3. Bir ilde çekirge zuhur ettiğinde o ilin başkanlığında İdare Meclisi ve Belediyeden, Ticaret ve Ziraat Odalarından birer aza ile Ziraat Fen memuru ve Ziraat Bankası memurundan oluşan bir komisyon teşkil edilecektir. Bu komisyon, istihdamı gereken sözleşmeli memur ücretlerini, gerekli araç gereç masraflarını gereken araştırmayı yaptıktan sonra tayin edip ödeyecek ve ayrıntılı bir cetvelini tarihiyle beraber Ziraat Bakanlığına gönderecektir.
4. Zikredilen ilk komisyonundan üçüncü madde gereğince gönderilecek tahakkuk cetveli üzerine, Ziraat Bakanlığı uygun görülen miktarı Ziraat Bankası şubelerine havale edecektir. Gönderilen meblağ, Çekirge Komisyonu marifetiyle ihtiyacı olan yerlere taksim edilecektir. Belirlenen ücretlerin dağıtılması ve harcanmasında il ve ilçe komisyonları yetkili olacaktır.
5. Çekirge yumurtası tespit edilen yerlerin amele cetvelinde isimleri yazılı ahali, mahalleri dahilini kendi çiftleriyle ücretsiz sürüp veya kazıp yumurtaları toplayacaklardır. Mükellef olan her fert belirlenecek miktarda yumurta toplayıp ambarda teslim etmeye mecbur tutulacaktır.Çekirge yumurtaları çok fazla olursa komşu köyler yardıma edeceklerdir.
6. Köy ve kasaba dışındaki tohumların toplama ve itlafı için oralara en yakın köylerden amele ve çiftler gönderilerek bunlarla o gibi yerler sürdürülecek ve yumurtalar toplattırılacaktır. Ancak bu suretle sevk olunacak amele ile çift başına, uygun miktar ücret verilecek ve bu ücretlerin miktarı il merkez komisyonu tarafından belirlenecektir.
7. Çekirge tohumları itlaf edildikten sonra ilkbaharda sürfe halinde bir miktar çekirgenin zuhur ettiği görülecek olursa ilçe komisyonları hemen mükellef ahaliyi sevk ederek tarifnamede gösterildiği gibi sürfelerin tamamen itlafına çalışılacaktır.
8. İlçelerde oluşturulacak komisyonlar yumurta toplama, çekirge itlafı gibi hususlarda yetkili olacaktır. Velhasıl bu komisyonlar çekirge ve yumurtaların itlafı hakkında her türlü tedbiri alıp icra edecekler ve her hafta toplanan miktar ve yapılan işleri ihtiva eden birer kıta cetvel düzenlenerek ilk komisyonuna takdim edip göndereceklerdir.
9. Ahaliden mükellef olan her fert tayin olunan yumurtaları kısa zamanda toplayıp uygun merkezlerde açılacak ambarlara getirerek teslim ederler. Yumurtalar ambar memuru tarafından ölçülerek teslim alınacak, karşılığında bir ilmühaber verilecek ve bu ambar memurluklarına güvenilir kimseler seçilecektir.
10. Çekirge tohumları tamamen toplattırılıp ambara konulduktan sonra itlaf için köylere su ve kuyu membalarına uzak olan mahallerde derin çukurlar kazdırılacaktır. Tohumlar bu çukurlara iyice bastırıldıktan sonra üzerlerine kafi miktarda sönmemiş kireç dökülüp onun üzerine de en az bir aşın kalılığında toprak örtülecektir.
11. Bu nizamnameye göre çekirge tohumunun itlafı için köylere gidecek görevli memurlara verilecek mazbatalar ve meblağlar, Mahalli İdra Meclisi'nde tasdik olunduktan sonra belirlenen miktarı geçmemek şartıyla Ziraat Bankası şube veya sandıklarından ödenecektir.
12. İşbu nizamname hükümlerinin icrasi Dahiliye, Ziraat ve Ticaret Bakanlıklarına aittir.
Nizamnameye bu hususların nasıl uygulanacağını gösteren bir de tarifname eklenmiştir.