Arama
Osmanlı çekirge istilası ile nasıl mücadele etti?
Çöl bölgelerinden sürüler halinde gelen çekirgeler, Osmanlı Devleti'ni bir dönem maddi ve manevi olarak büyük zarara uğratmıştı. Halkın aldığı tedbirler yetersiz kalınca, Osmanlı Hükümeti 1908 yılında çekirgeleri yok etmek için bir nizamname yayımladı. Bu nizamnamenin içeriği neydi? Halk kendi içinde çekirge istilası ile mücadelede ne tür tedbirler aldı? Çekirgelerden kurtulabilmek için hangi hayvanın yardımlarına başvuruldu? İşte Osmanlı'nın çekirge istilasına karşı aldığı önlemlerin ayrıntıları..
Yıllarca, Afrika çöllerinden gelen çekirge sürülerinin istilalarına maruz kalan Osmanlı ülkesinde bu durum pek çok olumsuzluğu beraberinde getirmişti. Bu zararların başında tarım alanlarının gördüğü tahribat sebebiyle hububat fiyatlarında aşırı artışlar; bölgesel kıtlıklar ve hatta iç göçler yer almaktaydı. Yirminci yüzyıl başlarına kadar çekirge istilalarına karşı kapsamlı ve planlı bir mücadele yapılmamıştı. Alınan önemler daha ziyade halkın öncülüğünde gerçekleşiyordu.
Çekirge istilasına uğrayan beldelerde halk, öncelikle kendi imkanlarını kullanıp çekirgelerden kurtulma yollarını arıyordu. Baş edemezlerse, Osmanlı'nın emriyle yardımlarına asker koşuyordu. Örneğin Şam'da 1852'deki çekirge istilasında birkaç tabur asker bölgeye gönderilerek ahali sıkıntıdan kurtarılmıştı.
Osmanlı döneminde her bölgenin kendine uygun geliştirdiği bir mücadele yöntemi vardı. Kıbrıs usulü denilen mücadele yöntemi de bunların en iyisiydi. Bu yönteme göre elli metre uzunluğunda ve seksen santimetre yüksekliğinde olan bir bezin altında bir çukur kazılır ve içi teneke veya çinko kaplanırdı. Ahali, çekirgeleri bu beze doğru çekerdi. Çekirgeler bezlerin bulunduğu yere gelince üzerine çıkıp, muşambadan kayıp çukura düşerlerdi. Çukurun ağzındaki yerin iç tarafı teneke veya çinko olduğundan dışarı çıkamazlardı. Çukurun üzeri hemen toprakla ve sönmemiş kireçle örtülürdü.
Osmanlı'da sığırcık kuşları da çekirge istilasına karşı çözüm olarak kullanılırdı. Çekirge ile mücadelenin tamamlanması için çekirgelerin toprağa bıraktığı yumurtaların toplanıp yok edilmesi gerekiyordu. Sığırcık kuşları çekirge yumurtalarını topraktan çıkararak yiyip yok ederlerdi. Sığırcık kuşları Osmanlı'nın çekirgelere karşı kullandığı en iyi kozdu.
Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı hakkında bilinmesi gerekenler
Oruç Bey Tarihi'nde çekirge istilasına çözüm olarak görülen sığırcık kuşları şu şekilde yer alır: "Acem ülkesinde İsfahan bölgesinde bir pınar vardır, Sığırcık Pınarı derler. Ne zaman ki bir memlekette çekirgelik olsa, memleketleri o afetten Allahü Teala saklaya, o pınarın suyundan ne kadar gerekse ve ne kadar isterlerse alıp yere koymadan o memlekete iletirler. Suyu götürdükleri yere koyarlar. O suya birkaç sığırcık gelir. Su nerede konuldu ise, birkaç gün sonra o memlekette sonsuz sığırcık gelir, sayısını Allah bilir. Sığırcıklar o memlekette kalırlar, gitmezler; o vilayette kalan çekirgeleri kırarlar, helak ederler."