Arama
Osmanlı çekirge istilası ile nasıl mücadele etti?
Çöl bölgelerinden sürüler halinde gelen çekirgeler, Osmanlı Devleti'ni bir dönem maddi ve manevi olarak büyük zarara uğratmıştı. Halkın aldığı tedbirler yetersiz kalınca, Osmanlı Hükümeti 1908 yılında çekirgeleri yok etmek için bir nizamname yayımladı. Bu nizamnamenin içeriği neydi? Halk kendi içinde çekirge istilası ile mücadelede ne tür tedbirler aldı? Çekirgelerden kurtulabilmek için hangi hayvanın yardımlarına başvuruldu? İşte Osmanlı'nın çekirge istilasına karşı aldığı önlemlerin ayrıntıları..
Osmanlı döneminde her bölgenin kendine uygun geliştirdiği bir mücadele yöntemi vardı. Kıbrıs usulü denilen mücadele yöntemi de bunların en iyisiydi. Bu yönteme göre elli metre uzunluğunda ve seksen santimetre yüksekliğinde olan bir bezin altında bir çukur kazılır ve içi teneke veya çinko kaplanırdı. Ahali, çekirgeleri bu beze doğru çekerdi. Çekirgeler bezlerin bulunduğu yere gelince üzerine çıkıp, muşambadan kayıp çukura düşerlerdi. Çukurun ağzındaki yerin iç tarafı teneke veya çinko olduğundan dışarı çıkamazlardı. Çukurun üzeri hemen toprakla ve sönmemiş kireçle örtülürdü.
Osmanlı'da sığırcık kuşları da çekirge istilasına karşı çözüm olarak kullanılırdı. Çekirge ile mücadelenin tamamlanması için çekirgelerin toprağa bıraktığı yumurtaların toplanıp yok edilmesi gerekiyordu. Sığırcık kuşları çekirge yumurtalarını topraktan çıkararak yiyip yok ederlerdi. Sığırcık kuşları Osmanlı'nın çekirgelere karşı kullandığı en iyi kozdu.
Halil İnalcık'ın kaleminden Osmanlı hakkında bilinmesi gerekenler
Oruç Bey Tarihi'nde çekirge istilasına çözüm olarak görülen sığırcık kuşları şu şekilde yer alır: "Acem ülkesinde İsfahan bölgesinde bir pınar vardır, Sığırcık Pınarı derler. Ne zaman ki bir memlekette çekirgelik olsa, memleketleri o afetten Allahü Teala saklaya, o pınarın suyundan ne kadar gerekse ve ne kadar isterlerse alıp yere koymadan o memlekete iletirler. Suyu götürdükleri yere koyarlar. O suya birkaç sığırcık gelir. Su nerede konuldu ise, birkaç gün sonra o memlekette sonsuz sığırcık gelir, sayısını Allah bilir. Sığırcıklar o memlekette kalırlar, gitmezler; o vilayette kalan çekirgeleri kırarlar, helak ederler."
Osmanlı'nın çekirge istilasına bulduğu çözüm önerilerinden biri sığırcık kuşlarını çekirge olan memleketlere getiren sığırcık suyuydu. Bir bölgede çekirge istilası olduğu vakit "sığırcık şeyhleri" kendilerinin himayesinde bulunan suları özel metotlarla o beldeye götürürler , o suyla beraber sığırcık kuşları da oraya akın edip çekirgeleri telef ederdi. Belli yerlerde olan sığırcık suyunu sığırcık şeyhleri istila olan yerlere götürerek bölgedeki zararı gidermeye çalışırdı. Bu sığırcık şeyhlerinden en meşhuru Şeyh Ali Semarkandi hazretleriydi.
Sayıları milyonlara ulaşan çekirgeler toplu olarak hareket edip geçtikleri yerlerde ot ve yeşillik namına bir şey bırakmıyorlardı. Halk bir süre sonra çekirge ile mücadelede toplu ve belli bir kurala göre hareket edemediği için zamanla çekirgelerin yok edilmesine dair bir nizamname yayımlanmıştı. Yedikıta dergisinin Haziran 2014 tarihli 70. sayısında yer verildiğine göre 1908 yılında Orman, Maadin ve Ziraat Bakanlığı tarafından hazırlanan Çekirge İtlaf (Yok etme) Nizamnamesi şu şekildeydi: