Arama
Osmanlı mezar taşlarındaki sembollerin sırları
"Her canlı ölümü tadacak" ayetinde buyrulduğu üzere ölüm, her canlı için yegane hakikattir. Medeniyetimiz asırlar boyunca ölümü ötelememiş, şehir merkezlerine kurdukları mezarlıklarla insan hakikatini her daim hatırlatma eğiliminde olmuşlardır. Nitekim Yahya Kemal'in de ifade ettiği gibi "Biz ölülerimizle yaşarız". Her gün birçoğumuzun önünden geçtiği mezarlıkların aslında farklı farklı hikayeleri, sırları ve sembolleri var. Her biri farklı zamanın şahidi olan mezar taşlarındaki bezemelerin ve simgelerin ne anlama geldiğini biliyor musunuz? Gelin, "manevi istirahat bahçeleri" mezar taşlarındaki sırlara doğru bir yolculuğa çıkalım…
🔶 Mezar taşlarının kültürel varlıklarımız arasında önemli bir yeri vardır. Mezar taşı kitâbelerinde üç önemli sanat özelliği göze çarpar: İnce taş işçiliği, yazı sanatı ve mezar taşlarında bulunan dinî ve edebî ifadeler.
🔶 Osmanlı'da batılı anlamda bir heykelcilik anlayışı olmadığı için Batı'da kullanılan insan ve hayvan figürlü sembollerin aksine medeniyetimizdeki mimari unsurlarda çok daha farklı bezemeler kullanılmıştır.
🔶 Mezar taşı kitabelerinde taş işçiliğinin zengin örneklerine rastlanmaktadır.
🔶 Taşların üzerine kişinin ölümü, şiirler ve darbı meseller yazılmaktadır.
🔶 Taşın üst kısmına besmele veya "hû, hüve'l-bâkī, hüve'l-hayyü'l-bâkī, hüve'l-hallâku'l-bâkī" yazılır.
🔶 Ölünün kimliğinin yazdılığı bölümde isimle birlikte kişinin görevi, mesleği ve lakabı verilir.
🔶 Her mezar taşında ölenin ruhuna Fatiha okunması temenni edilir.
🔶 Mezar taşlarında kimi zaman kişinin ölüm tarihi doğrudan verilmiş kimi zaman da tek başına tarih düşürülmüştür. Ebced hesabıyla verilen bu metinler, edebi sanatlar bakımından da büyük değerler taşır.
🔶 Osmanlı mezar taşlarının en çarpıcı unsuru başlıklarıdır. Başlıklar 16. yüzyıldan sonra mezarlıklarda yaygın hale gelmeye başlamıştır.
🔶Hayatta iken ilmiye ve devlet kadrolarında görev sahibi olanların, tasavvuf hayatında mühim bir yer işgal edenlerin, beşerî hayatta söz sahibi konumda olanların, basit sarıklar ya da keçe başlıklar takanları sıradan halktan ayıran en önemli husus, giyim kuşamından çok taktığı başlıktır.
🔶 Bu başlıklar kişinin sosyal statüsünü ve kariyerini topluma ilân eden bir simge halini taşımaktadır.
(X) Osmanlı armasındaki semboller neyi simgeliyor?
🔶 Osmanlı'da çoğu meslek sınıfı başlık şekliyle ayırt edilmektedir.
🔶Gül, taç, sarık, fes veya kavuk gibi unsurlar mezardaki şahsın cinsiyeti, mesleği, mensup olduğu zümre, tarikat, bölük ya da taşıdığı unvana işaret eder.
🔶 Mezar taşlarındaki geometrik şekiller, sonsuzluğu sembolize eder. Adalet, genişlik, sonsuzluğun sembolü olan bu geometrik şekiller, mezar taşlarında sıklıkla kullanılmıştır.
🔶 Yapı olarak birbirine benzeyen mezar taşlarındaki en büyük farklılık; kadın ve erkek mezar taşı kitabesindedir.
🔶 Erkek mezar taşı kitâbelerinde ayak şâhidesinde genel olarak başlıklar, kavuklar ve tâclar bulunur.
🔶Erkek mezar taşlarında ölünün statüsüne göre bir başlık bulunmasına karşın bazen kitâbelerinin kavuklarında çiçek motifinin işlendiği de görülür.
🔶 Erkek mezarlarının baş ucu taşları ölünün meslek grubu veya bir tarikat mensubu ise tarikatın başlığına uygun biçimde inşa edilir.
(X) Korsanlığın tarihi: Korsanlıktan yetişen Osmanlı denizcileri