Arama
Osmanlı sokaklarında neler satılırdı?
Osmanlı toplumu içerisinde seyyar satıcıların ayrı bir yeri vardı. Her satıcının sesi, makamı, söylediği maniler ayrı, her birinin mahalleden geçiş saati farklıydı. Seyyar satıcılar gün doğumuyla başlayıp gecenin ilerleyen saatlerine dek sokak aralarında ya da meydanlarda satış yapardı. Peki, Osmanlı sokaklarında neler satılırdı?
📌Osmanlı döneminde esnaf birliklerinin idare tarzına çok önem verilmişti. Sanat erbabı içinde en dürüst ve en çok saygıya değer olan, muhtemelen yaşça da önde bulunan bir üstat teşkilâtın reisi olup kendisine ahî deniyordu.
Bunların zanaat mensupları üzerinde bir şeyh gibi nüfuzu vardı. Ayrıca esnaf arasındaki inzibatı temin eden ve yiğitbaşı yahut server denilen bir ikinci reis bulunuyordu. Bir şehirde mevcut zanaat şubesi sayısı kadar olan ahîlerden birisi diğerlerine reis oluyor ve buna ahî baba adı veriliyordu.
📌 İslam medeniyetinde su kadar suyu dağıtan kişiye de önem atfedilirdi. Suya ulaşmada sıkıntı yaşanan mahallelerde halkın su ihtiyacını karşılamakla görevli şahısların mesleği olan sakalık, Osmanlı döneminde en önemli meslekler arasında yer alırdı.
Hatta XV. yüzyılda evlere para karşılığı su taşıyan sakaların bir araya gelmesiyle "saka loncası" kurulmuştu. Hemen her mahallede bu loncaya kayıtlı bir saka bulunurdu.
📌 Su genellikle sebillerden temin edilirdi. Sakalar sadece İstanbul halkının değil Yeniçeri Ocağı'nın suyunu da temin ederlerdi. Padişahın sarayında su teminine ayrı bir önem arz ederdi ki bu işten sakacıbaşı sorumluydu.
Sakacıbaşı sarayın su hizmetlerini kendisine bağlı görevliler vâsıtasıyla yürütürdü. Suyu bir gelir aracı olarak görenlerin dışında bir de bu işi sadece hayır vesilesi olarak gören sakalar da vardı. Örneğin, derviş sakalar adı verilen bir zümre, halka parasız su dağıtırdı.
📌 Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı başkentini ziyaret eden İtalyan Luigi Bassano'ya göre de, su dağıtımı Türklerin hayırseverliği söz konusu olduğunda önemli bir yere sahipti.
Bazı kimseler büyük masraflara rağmen evlerinin yakınlarına getirdikleri borular sayesinde insanların hem abdest almalarını hem de susuzluklarını gidermelerini sağlarlardı.
📌 Yine, esnaflarda dükkânlarının önüne koydukları su dolu küpler ile yoldan geçenlerinin susuzluklarını gidermelerine yardımcı olurlardı. Bazı sakalar, dörtgen bir kumaşla örttükleri büyük bir küpü omuzlarında taşır, elinde gümüş bir tas ile şehir boyunca yürüyerek insanlara Allah rızasını kazanmak için su dağıtırlardı.
İstanbul'da Hamidiye, Kayışdağı, Taşdelen, Çamlıca, İzmir'de Osmanağa suyu gibi lezzetli sular cadde ve sokaklarda satılırdı.