Arama
Osmanlı sultanları fotoğraflarını nasıl çektirirlerdi?
Osmanlı sultanları fotoğrafa önem veriyor; "belge" niteliği taşıması nedeniyle fotoğrafçılığa büyük bir ilgi gösteriyorlardı. Portre fotoğrafçılık anlayışının yaygınlaşmasıyla Sultan Abdülmecid, fotoğrafını çektiren ilk Osmanlı sultanı olmuş, ardından gelen padişahlar da bu geleneği sürdürmüşlerdi. Peki, Osmanlı sultanları fotoğraflarını nasıl çektiriyorlar; poz verirken nelere dikkat ediyorlardı?
Sultan Abdülhamid Han'ın özel fotoğrafçılığını yapmış olan Febus Efendi, 1936 yılında yayımlanan bir röportajda padişahın ilk fotoğrafını nasıl çektiğini şöyle anlatmıştı:
"23 senede ancak bir defa onun fotoğrafını çekmek için davet edildim. O da bir mecburiyet tahtında oldu. Kendi resmiyle süslü bir nişan hediye etmesi lazım geliyordu. İşte bu nişana konmak üzere bir resim çektik.
O gün Yıldız Sarayı'na gittim. Kütüphanesinin yanındaki büyük salonda makinemi kurdum. Biraz sonra Hünkâr içeri girdi. Şöyle bir etrafına bakındı sonra bana hitap etti 'Febus efendi, nasıl münasip görüyorsanız öylece hazırlanın, ben şimdi geliyorum.'
Çıktı, beş dakika sonra tekrar geldi. Hazırladığım koltuğa oturdu, 'Çekerken haber veriniz' dedi".
Sultan Abdülhamid'den sonra padişah olan Sultan Mehmet Reşad'ın fotoğrafını nasıl çektiğini anlatan Febus Efendi, "Sultan Reşad'ın fotoğrafını Dolmabahçe sarayında aldım. Büyük üniformasını giymişti.
Geldi, sessiz sedasız gösterdiğim koltuğa oturdu. İş bitince de hiç ses çıkarmadan kalktı, yavaş yavaş uzaklaştı gitti. Osmanlı'nın nezaketi ancak bu şekilde anlatılabilir" şeklinde ifade etmişti.
Osmanlı Devleti'nin son padişahı olan Vahdettin'in Topkapı Sarayı'nda kılıç kuşanma merasiminde fotoğrafını çeken Febus Efendi, o günü "Kılıç kuşanma günü fotoğrafını alıyordum. 'Müsaade buyurursanız çekiyorum' deyince birdenbire başını çevirdi.
'Durun, yandan olsun' dedi. Her ne hikmete mebni ise daima profil resim isterdi" şeklinde anlatmıştı.
Sultan Abdülmecid Han'ın fotoğraflarını da çektiğini aktaran saray fotoğrafçısı, sultanın fotoğraf hassasiyetini şu şekilde özetlemişti:
"Abdülmecid Han titizdi. Çok da söylerdi. Makinenin karşısında kendisine uzun uzadıya pozlar verir, şöyle mi dursam, böyle mi dursam diye sorar, düşünür ve talimat verirdi."
Osmanlı devletinde sultanlar, mahremiyete çok önem verirlerdi. Saray fotoğrafçısı Febus Efendi'nin saray kadınlarına yönelik fotoğraf açıklamasında şu cümlelere yer vermişti:
"Ne meşrutiyetten evvel, ne de sonra saraya mensup hiçbir kadının fotoğrafını çektirmediler. Sadece Enver Paşa evlendiği gün beni çağırtmıştı. Nişantaşı'ndaki konağında Paşa'nın Sultan'la birlikte resimlerini aldım."
Kadınların mahremiyet durumu, sadece saray için değil; diğer kadınlar için de geçerliydi. Bu nedenle ilk Osmanlı fotoğrafçıları, fotoğraflarda model olarak Hristiyanları kullanmışlardı. Beyaz peçeleri ile "Türk Kadını" olarak gösterilen fotoğraflarda yer alan kadınlar, İslami giysiler içindeki Hristiyan modellerdi.
Fikriyat